Начальнік штаба

Нача́льнік шта́ба — пасада ў фарміраваннях узброеных сіл (дзе яна прадугледжана) некаторых дзяржаў і асоба, якая знаходзіцца на ёй.

Эмблема Генеральнага штаба Беларусі

Штандар начальніка Генштаба УС Расіі.

Сцяг начальніка штаба арміі УС ЗША

Да словазлучэння «начальнік штаба» дадаюць найменне фарміравання для канкрэтыкі, напрыклад — начальнік штаба батальёна, начальнік штаба дывізіёна, начальнік штаба 6 амбр і гэтак далей.

Скарачэнне, якое прымяняецца да словазлучэння — НШ.

Гісторыя

У Рускай арміі існавалі пасады НШ, як бліжэйшы супрацоўнік галоўнакамандуючага, які замяняе яго ў выпадку хваробы або смерці, — начальнік штаба, а штаб галоўнакамандуючага складаўся з трох аддзелаў:

• упраўлення генерал-кватэрмайстара, дзе было засяроджана справаводства па распараджэнням, якія тычацца стратэгічных аперацый і службы Генеральнага штаба наогул;
• упраўлення дзяжурнага генерала, што ведае перапіску па інспектарскай частцы;
• чыгуначнага аддзела.

У савецкіх і расійскіх узброеных сілах НШ гэта асоба каманднага складу, які стаіць на чале штаба аб'яднання, злучэння, часці або падраздзялення арміі, авіяцыі або флоту.

У баявых умовах і ў выпадку раптоўнага выбыцця камандзіра злучэння з'яўляецца першым яго намеснікам.^[1] З'яўляецца першым намеснікам камандзіра (начальніка) аб'яднання, злучэння, часці або падраздзялення і прамым начальнікам усяго асабовага складу дадзенага аб'яднання, злучэння, часц або падраздзялення. Пры правядзенні ў жыццё рашэнняў камандзіра мае права аддаваць загады падначаленым ад яго імя, прычым паведамляць камандзіру павінен толькі пра найбольш важныя загады.^[2]

Пасаду начальніка штаба палка прадугледжвае штатнае званне падпалкоўніка, у прамым падначаленні звычайна знаходзяцца намеснік начальніка штаба палка, старшы памочнік начальніка штаба палка, памочнік начальніка штаба палка, начальнік разведкі палка і начальнік палка сувязі (усе пасады маёрскія). Пасаду начальніка штаба батальёна прадугледжвае штатнае званне маёра.

Акрамя войскаў пасада ёсць таксама ў штатным раскладзе МУС.

Акрамя часці або падраздзялення арміі, авіяцыі і флоту пасада начальніка штаба з'яўлялася ключавой ў вайсковых часцях і падраздзяленнях МСПА, а затым і ГА СССР. На грамадзянскіх і абаронных аб'ектах гэтак жа існавалі штабы ГА. Пасада НШ ГА аб'екта звычайна прадугледжана ў штатным раскладзе прадпрыемства. З'яўляючыся першым намеснікам начальніка ГА (кіраўніка прадпрыемства), НШ мае права ад яго імя аддаваць загады і распараджэнні. Ён арганізуе ўстойлівае кіраванне і надзейна дзеючую сістэму абвесткі, разведку, бягучае і перспектыўнае планаванне, баявую падрыхтоўку асабістага складу фарміраванняў, ажыццяўляе кантроль за выкананнем усіх мерапрыемстваў ГА.^[3]Асноўнай задачай НШ ГА з'яўлялася арганізацыя работы па планаванню і выкананню ўсіх мерапрыемстваў, якія забяспечваюць пастаянную гатоўнасць сіл і сродкаў ГА прадпрыемства, выкарыстання іх у надзвычайных сітуацыях, устанаўлення супрацьпажарнага рэжыму на прадпрыемстве і арганізацыя выканання работы па папярэджанні ўзнікнення надзвычайных сітуацый тэхнагеннага паходжання.^[4]

У краінах, дзе ваенная структура пабудавана па НАТАўскаму або англійскаму ўзору, начальнік штаба гэта камандзір/начальнік падраздзялення, злучэння або арганізацыі, часам званы галоўны штабны афіцэр (англ.: Principal Staff Officer (PSO)Principal Staff Officer (PSO)), які з'яўляецца каардынатарам штаба падтрымкі або першым намеснікам (ад'ютантам) нейкай важнай асобы (напрыклад, прэзідэнта).

Гл. таксама

• Штаб-афіцэр
• Штабс-капітан
• Штабс-ротмістр
• Афіцэр Генеральнага штаба

Зноскі

1. Самойлов К. И. «Морской словарь.» — М.-Л.: Государственное Военно-морское Издательство НКВМФ Союза ССР, 1941
2. Устав внутренней службы Вооружённых Сил Российской Федерации, § 95
3. ОХРАНА ТРУДА И БЕЗОПАСНОСТЬ ЖИЗНЕДЕЯТЕЛЬНОСТИ.
4. Должностная инструкция НШ ГО и ЧС