Неакансерватызм

Неакансерватызм — палітычна-ідэалагічная плынь, якая сфармавалася ў Злучаных Штатах Амерыкі ў другой палове XX стагоддзя, найперш сярод былых лібералаў, расчараваных у выніках сацыяльных рэформаў і знешняй палітыцы часоў Халоднай вайны. У адрозненне ад традыцыйнага кансерватызму, неакансерватызм робіць акцэнт на актыўнай ролі дзяржавы ў прасоўванні дэмакратыі і амерыканскіх каштоўнасцяў па ўсім свеце, што часта азначае падтрымку знешнепалітычнага інтэрвенцыянізму. Унутры краіны неакансерватары спалучаюць кансерватызм у маралі і культуры з падтрымкай рынкавых рэформаў, але з прызнаннем неабходнасці дзяржавы ў забеспячэнні парадку і нацыянальнай бяспекі.

Філасофія неакансерватызму грунтуецца на перакананні, што ЗША маюць асаблівую місію ў свеце — быць апорай свабоды і дэмакратыі, у тым ліку з дапамогай ваеннай сілы. Неакансерватары сцвярджаюць, што аўтарытарныя рэжымы з'яўляюцца не толькі пагрозай сваім грамадзянам, але і патэнцыйнай небяспекай для свету. Таму Злучаныя Штаты павінны праяўляць «маральнае лідарства» і процідзейнічаць дыктатурам, распаўсюджваючы заходнія каштоўнасці.

Ідэолагамі і ўплывовымі прадстаўнікамі неакансерватызму былі Ірвінг Крыстол (які атрымаў мянушку «хросны бацька неакансерватызму»), Норман Падгорэц, а пазней — палітыкі і чыноўнікі, такія як Пол Вулфавіц, Доналд Рамсфелд і Дык Чэйні. Іх погляды аказалі вялікі ўплыў на адміністрацыю Джорджа Буша-малодшага, асабліва падчас ваенных кампаній у Афганістане і Іраку пасля 11 верасня 2001 года. У гэтым перыядзе неакансерватызм апынуўся ў цэнтры амерыканскай знешняй палітыкі.

Унутры краіны неакансерватары падтрымліваюць маральны кансерватызм, крытыкуюць культурны рэлятывізм, выступаюць за ўзмацненне закона і парадку, але пры гэтым прызнаюць значэнне дзяржавы ў некаторых сацыяльных функцыях, асабліва ў сферы адукацыі і абароны. У адрозненне ад палеакансерватараў, яны больш адкрытыя да імміграцыі і глабалізацыі, калі тыя спрыяюць інтарэсам Амерыкі як глабальнага лідара.

У кантэксце прэзідэнцтва Дональда Трампа неакансерватызм сутыкнуўся з крызісам. Нягледзячы на тое, што частка рэспубліканскага істэблішменту заставалася прыхільнай да неакансерватарных прынцыпаў, Трамп фактычна дыстанцыяваўся ад гэтай плыні, абіраючы ізаляцыянісцкую рыторыку і антыэлітную палітыку, якая была бліжэй да палеакансерватызму і нават да элементаў неарэакцыі. Гэта прывяло да росту напружанасці ўнутры амерыканскага кансерватызму, дзе неакансерватары апынуліся паміж прэсінгам з боку новых правых рухаў і крытыкай з боку левых.

Нягледзячы на зніжэнне ўплыву пасля 2016 года, неакансерватызм працягвае захоўваць прысутнасць у аналітычных цэнтрах, уплывовых СМІ і частцы палітычнай эліты, якая арыентуецца на міжнародную ролю ЗША як гаранта глабальнай стабільнасці. У сучасных умовах гэтая плынь змагаецца за актуальнасць, акцэнтуючы ўвагу на геапалітычных выкліках (Кітай, Расія, Іран) і неабходнасці моцнай знешняй палітыкі на фоне глабальнага перадзелу сіл. Неакансерватызм цяпер выступае як пазіцыя «моцнай Амерыкі» ў свеце — з каштоўнаснай місіяй, ваенным патэнцыялам і гатоўнасцю дзейнічаць, калі дэмакратыя апынаецца пад пагрозай.

Гл. таксама

• Кансерватызм