Партал

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Партал, значэнні.

Партал — (ням.: Portal ад лац.: porta — вароты, дзверы^[1]) — архітэктурнае абрамленне дзвярнога праёма (пераважна ў манументальных грамадскіх, культавых і інш. будынках).

Цэнтральны і два бакавыя парталы Сабора Парыжскай Божай Маці.

Партал 1882 года ў Ягелонскім універсітэце.

Партал Эрэхтэёна.

Вядомы са старажытнасці. Для архітэктуры Старажытнага Егіпта і антычнасці характэрны простыя па аздабленні парталы з плоскімі перамычкамі, для старажытнай Месапатаміі — арачныя парталы, на Блізкім і Далёкім Усходзе былі пашыраны прамавугольныя парталы з нішамі — піштакі. З XI ст. ў раманскай, гатычнай і старажытна-рускай архітэктуры пашырыліся арачныя, т. зв. перспектыўныя, які ўтвараюцца некалькімі ўступамі ў глыбіню сцяны пры паступовым памяншенні памераў^[1], а па вуглах размяшчаюцця калонкі, злучаныя архівольтамі. Рэнесансавыя і барочныя парталы звычайна аздабляліся пілястрамі, калонамі, якія неслі антаблемент або франтон. Часта парталы ўпрыгожвалі скульптурай, разьбой, лепкай, роспісам, кафляй.

Паняцце таксама ўжываецца для абазначэння «П»-падобнай рамы каміна.

У беларускай архітэктуры парталы выкарыстоўваюцца з XI — XII стст^[1].

Гл. таксама

• Развор — праём ці адтуліна ў сцяне для акна або дзвярэй^[2].