Планавая эканоміка

Планавая эканоміка, або камандная (камандна-адміністрацыйная) — гэта тып гаспадарчай сістэмы, пры якой асноўныя матэрыяльныя рэсурсы знаходзіцца ў дзяржаўнай уласнасці, а ключавыя эканамічныя рашэнні прымаюцца органамі цэнтралізаванага планавання^[1].

Такая эканоміка характэрна для сацыялістычных краін, напрыклад, СССР, дзе ўсе значныя рашэнні, што тычыліся аб’ёмаў выкарыстання рэсурсаў, структуры і размеркавання прадукцыі, а таксама арганізацыі вытворчага працэсу, фармаваліся і зацвярджаліся цэнтральным планавым органам.

У такой эканоміцы прадпрыемствы знаходзяцца ў дзяржаўнай уласнасці і дзейнічаюць на падставе дырэктыў, загадаў або іншых дакументаў. Вытворчыя планы распрацоўваюцца цэнтралізавана і ўсталёўваюцца для кожнага прадпрыемства. У гэтых планах канкрэтызуюцца аб’ёмы рэсурсаў, якія павінны быць выдзелены прадпрыемству для выканання ўстаноўленых вытворчых заданняў^[1].

Суадносіны паміж інвестыцыйнымі і спажывецкімі таварамі ў сукупным прадукце (сродкі вытворчасці і прадметы спажывання) таксама вызначаюцца цэнтралізавана. Размеркаванне сродкаў вытворчасці паміж галінамі эканомікі ажыццяўляецца на падставе доўгатэрміновых прыярытэтаў, вызначаных цэнтральным планавым органам^[1].

У такой эканамічнай сістэме цэнаўтварэнне носіць штучны характар, бо кошт тавараў, прадукцыі, паслуг і сыравіны вызначае дзяржава^[2].

Для такой эканомікі характэрна адсутнасць беспрацоўя, малое сацыяльнае расслаенне, брак канкурэнцыі, дэфіцыт тавараў і паслуг. Пры гэтым у надзвычайных сітуацыях магчымасць сканцэнтраваць значныя рэсурсы для стварэння пэўнай прадукцыі, можа быць надзвычай эфектыўным^[3].

Гл. таксама

• Капіталізм
• Эканамічная тэорыя
• Рынкавая эканоміка