Прыватызацыя
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Прыватызацыя — гэта працэс перадачы маёмасці, якая належыць дзяржаве або муніцыпалітэту, у прыватную ўласнасць асобных людзей, прадпрыемстваў або інвестараў. Звычайна тычыцца дзяржаўных прадпрыемстваў, зямлі, будынкаў ці іншых актываў.
Мэты
Асноўнымі мэтамі прыватызацыі з'яўляюцца:
- павышэнне эфектыўнасці кіравання прадпрыемствамі;
- прыцягненне інвестыцый;
- скарачэнне дзяржаўных выдаткаў;
- фармаванне рынкавых адносін і канкурэнцыі;
- пашырэнне прыватнай уласнасці.
Формы прыватызацыі
- Продаж актываў — дзяржаўнае прадпрыемства цалкам або часткова прадаецца прыватнаму ўласніку.
- Купля акцый — дзяржаўныя прадпрыемствы пераўтвараюцца ў акцыянерныя таварыствы, а іх акцыі прадаюцца на рынку.
- Арэнда з выкупам — прадпрыемства бярэцца ў арэнду з правам наступнага выкупу.
- Купонная прыватызацыя — грамадзяне атрымліваюць спецыяльныя купоны, за якія могуць набываць долі ў дзяржаўных прадпрыемствах (характэрна для краін СНД у 1990-х).
Remove ads
Перавагі і недахопы
Перавагі:
- павышэнне эфектыўнасці і прадукцыйнасці;
- зніжэнне карупцыі і дзяржаўнага ўмяшання;
- развіццё прадпрымальніцтва і рынку.
Недахопы:
- магчымасць узнікнення алігархіі і эканамічнай няроўнасці;
- сацыяльныя наступствы (звальненні, рост беспрацоўя);
- рызыка распродажу стратэгічна важных аб’ектаў;
- непразрыстасць працэсаў.
Прыватызацыя ў розных краінах
- У Вялікабрытаніі шырокая прыватызацыя была праведзена ў 1980-х гадах пад кіраўніцтвам Маргарэт Тэтчэр.
- У СССР і краінах СНД прыватызацыя адбывалася ў 1990-х гадах і часта суправаджалася ўзнікненнем алігархічных структур.
- У Беларусі працэс прыватызацыі ішоў павольна і ў большай ступені кантраляваўся дзяржавай.
Альтэрнатывы
Супрацьлеглым працэсам з’яўляецца нацыяналізацыя — пераход прыватнай маёмасці ў дзяржаўную ўласнасць. У некаторых выпадках разглядаюцца і публічна-прыватныя партнёрствы як кампрамісны варыянт.
Гл. таксама
- Нацыяналізацыя
- Прадпрыемства
- Рынак
- Капіталізм
- Эканамічная рэформа
Літаратура
- Nellis, John. Privatization: A Summary Assessment. World Bank, 1999.
- Megginson, William L., and Netter, Jeffry M. "From State to Market: A Survey of Empirical Studies on Privatization". Journal of Economic Literature, 2001.
- Stiglitz, Joseph. Globalization and its Discontents. W. W. Norton & Company, 2002.
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads