Свята-Узнясенскі манастыр (Мінск)

Узнясенскі (Ушэсценскі) манастыр — праваслаўны, пазней уніяцкі, мужчынскі манастыр у Менску. Дзейнічаў да пачатку XVIII ст.

Манастыр
Свята-Узнясенскі манастыр
Краіна	Вялікае Княства Літоўскае
Месцазнаходжанне	Мінск (1502—?)

Гісторыя

Вядомы з прынамсі XV ст. Паводле энцыклапедыі «Вялікае Княства Літоўскае», манастыр заснаваны пры Узнясенскай царкве вялікай княгіняй літоўскай Аленай Іванаўнай^[1]. Аднак, у самім прывілеі вялікай княгіні Алены ад 7.3.1502 года згадваецца ранейшае наданне манастыру ад нейкага Гаўрылы Грынькова. Таксама вядома ранейшае наданне манастыру ад Ваські Любіча (памёр у 1477—1496) з пляменнікам Пятрашкам. Такім чынам, напэўна, вялікая княгіня Алена толькі дадаткова фундавала манастыр (паводле адной з версій, аднаўляла пасля пажару), надала яму сяло Трасцянец і статус архімандрыі, што было пацверджана тады ж вялікім князем Аляксандрам.

Паводле інвентару 1579 года, манастыр меў пэўную колькасць друкаваных і рукапісных пергаментных богаслужэбных кніг, дзейнічала школа.

У 1635 годзе прывілеем караля Уладзіслава Вазы манастыр далучаны да базыльянскага Менскага Святадухаўскага манастыра. Пазней належаў уніяцкаму ордэну базыльян. Статус архімандрыі скасаваны ў 1675 годзе на базыльянскай кангрэгацыі ў Жыровічах. У тыя ж 1670-я гады князі Друцкі-Горскія адабралі ў манастыра Трасцянец, даўшы ўзамен у трыманне Слабодку (каля 1699).

Яшчэ дзейнічаў у 1702—1706 гадах, пэўны час закрыцця не вядомы.

Ігумны і архімандрыты

•  ? — ігумен
• Іона — (-7.3.1502-) — архімандрыт, мітрапаліт кіеўскі ў 1503—1507 гадах, магчыма, духоўнік вял.княгіні Алены Іванаўны
• Сергій (-1509-1513-) — у 1509 годзе браў удзел у віленскім саборы, у 1515 годзе адкрыў на Менскім замку шпіталь
• Серапіён (-1522-)^[2]
• Васіян (-1544-1551-) — у 1551 годзе ад Жыгімонта Аўгуста атрымаў Кіева-Пячэрскую архімандрыю
• Іосіф (-1552-)^[3]
• Пафнуцій (-да 1570)
• Іван Бака (да 1570—1577) — свецкая асоба, атрымаў манастыр у трыманне ад вял.кн. Жыгімонта Аўгуста, пры яго кіраванні кн. Пётр Горскі адбірае ў манастыра Трасцянец
• Стэфан Янавіч Дастаеўскі (1577—1579) — свецкая асоба, земянін менскі, атрымаў манастыр у трыманне ад кар. Стэфана Баторыя, перад гэтым кароль надаваў манастыр каралеўскаму двараніну Богушу Невельскаму, але той адмовіўся ад яго на карысць Дастаеўскага, а сам урэшце атрымаў менскі Траецкі манастыр.
• Міхаіл Рагоза (1579-)
• Паісій Анікеевіч-Сахоўскі (10.3.1595-)
• Арсеній Маслянка (-1600-я-) — сваяк менскага бурмістра Данілы Маслянкі
• Сафроній Вялковіч (-1609-1613)^[4]
• (1613—1615) падпарадкаваны непасрэднай уладзе ўніяцкага адміністратара Кіеўскай мітраполіі Іосіфа Руцкага^[4], стаў адгалінаваннем віленскага Свята-Траецкага манастыра.
• Афанасій Пакоста (1615-)^[5] — адначасова ігумен менскіх Узнясенскага і Казьмадзям’янаўскага ўніяцкіх манастыроў
• Феафілакт (-1635-) — ігумен. На каранацыйным сейме Уладзіслава Вазы ўзняў зямельныя пытанні манастыра да магістрата Менска.^[6]
• Гедэон Шумлянскі^[uk] (1702—1706) — апошні архімандрыт, давёў справы манастыра да канчатковага заняпаду, па яго смерці архімандрыя была скасаваны, у 1720-1730-я гады базыльяне ў Менску згадваюцца толькі святадухаўскія.
• настаяцель