Ступені параўнання

Ступе́ні параўна́ння^[1] — граматычная катэгорыя якасных прыметнікаў, утвораных ад іх прыслоўяў і безаасабовых слоў (прэдыдактываў), якая выказвае адносную розніцу або перавагу ў якасці, што ўласціва прадметам, дзеянням або станам.

Традыцыйна адрозніваюць 3 ступені параўнання:

• станоўчую (пазітыў), якая пазначае прыкмету без прамога супастаўлення з іншымі яго праявамі;
• параўнальную (кампаратыў), якая паказвае на тое, што якая-небудзь прыкмета ўласціва гэтаму прадмету або дзеянню ў большай меры, чым іншаму;
• найвышэйшую (суперлатыў), якая паказвае, што прадмет або дзеянне валодае названымі прыкметамі ў большай ступені, чым усе астатнія^[2].

Часам разглядаюць тоесную ступень (экватыў) — параўнальныя абароты са значэннем аднолькавай ступені якасці (напрыклад, руск.: «та­кой же ум­ный, как…», фр.: «aussi grand que…)^[2].

У беларускай мове

У беларускай мове адрозніваюць 3 ступені параўнання^[1].

• Звычайная — абазначае якасць прадмета без параўнання з іншымі праяўленнямі той жа якасці (напрыклад, «зялёны», «стары»).
• Вышэйшая — паказвае, што якасць уласціва гэтаму прадмету або дзеянню у большай ступені, чым іншаму. Утвараецца ў прыметнікаў з дапамогай суфікса «-эйш-» («-ейш-»), прыслоўяў і безасабова-прэдыдактыўных слоў — з дапамогай суфікса «-эй-» («-ей-»). Прыклады: «старэйшы», «зелянейшы», «старэй», «даўней».
• Найвышэйшая — утвараецца з дапамогай прыстаўкі «най-» ад формы вышэйшай ступені. Напрыклад, «найлепшы», «наймацнейшы», «найбольш», «найлепш».

Адрозненні ў ступені якасці таксама перадаюцца спалучэннямі (напрыклад, «больш моцны», «смялей за ўсіх», «старэйшы за яго»), якія з’яўляюцца складанымі (аналітычнымі) формамі вышэйшай і найвышэйшай форм параўнання^[1].

Зноскі

1. БелЭн 2002.
2. Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая Российская энциклопедия, 2004—2017.