Трапізмы

Трапі́змы^[1] (ад грэч. τροπος — кірунак, паварот) — накіраваныя роставыя рухі (выгіны) органаў раслін, якія выклікаюцца аднабаковым уздзеяннем фактараў навакольнага асяроддзя (святла, цеплыні, гравітацыі, вільготнасці, хімічных рэчываў і іншых). Некаторыя вучоныя атаясамлівюць трапізмы з таксісамі^[2].

Стакротка шматгадовая (Bellis perennis). Кветкі цягнуцца ў напрамку да сонечнага святла. Прыклад геліятрапізму (фотатрапізму).

Аснова трапізмаў — раздражняльнасць. Узнікаюць у раслін, што растуць, і з’яўляюцца вынікам больш хуткага развіцця клетак на адным баку сцябла, ліста, кораня у залежнасці ад размеркавання гармонаў росту (аўксіну). Пры станоўчых трапізмах рух накіраваны да раздражняльніка, у адмоўных — у процілеглы бок.

У залежнасці ад прыроды раздражняльніка адрозніваюць

• тэрматрапізмы;
• фотатрапізмы (геліатрапізмы);
• гідратрапізмы;
• хематрапімы;
• геатрапізмы;
• баратрапізмы;
• гальванатрапізмы (электратрапізмы) і іншыя.

У фізіялогіі выкарыстоўваецца тэрмін «нейратрапізм», якім пазначаюць з’яву накіраванага росту нервовага валакна пры дзеянні розных фізіка-хімічных фактараў^[2].

Шляхам арыентацыі органаў у прасторы трапізмы забяспечваюць раслінам найбольш эфектыўнае выкарыстанне пажыўных фактараў, ахову ад шкодных уздзеянняў, магчымасць выбару адносна камфортных умоў у адносінах да вызначанага фактару навакольнага асяроддзя.

• Таксіс
• Настыі