Тхэджо (уладар Каро)

Тэджо (кар. 태조, 太祖, Taejo)^[2] — першы кіраўнік адзінай Карэі, заснавальнік дынастыі Ван і дзяржавы Каро  (укр.), якая існавала на тэрыторыі Карэйскага паўвострава ў перыяд з X па XIV стагоддзе. Ван Гон кіраваў дзяржавай з 918 (канчаткова ўсталяваў уладу толькі ў 936) па 943 год. Імя і прозвішча — Ван Гон (кар. 왕건, 王建, Wang Geon), другое імя — Якчхон^[2]. Пасмяротны тытул — Сінсон тэван (кар. 신성대왕, 神聖大王, Sinseong-Daewang).

Тхэджо
кар.: 왕건
Нараджэнне	31 студзеня 877 Кэсон, Тхэбон[d]
Смерць	4 ліпеня 943 (66 гадоў) Кэсон, Каро[d]
Месца пахавання	маўзалей Вангона[d]
Бацька	Седжо[d]
Маці	Вісук[d]
Жонка	Sinhye[d], Чанхва[d], Сінмёнсунсон[d], Sinjeong[d], Sinseong[d], Jeongdeok[d], Lady Yehwa[d] і Lady Daemyeongjuwon[d][1]
Дзеці	Хеджон (кіраўнік Каро), Jeongjong[d], Кванджон (кіраўнік Каро), Wang Jung[d], Wonjang taeja[d], Hyoeun taeja[d], Nakrang[d], Дэмок[d], Munhyoe wanghu[d], Jeungtong guksa[d], Heungbang[d], Daejong[d], Anjong[d], Wang Wonnyeong[d], Wang Hyoseong[d], Wang Jik[d], prince Uiseong Buwon[d], Wang Tae[d], Wang Yi[d], Wang In Ae[d], Wang Cho Yi[d], Seonui[d], Wang Sumeun[d], Kwanjuwon[d], Wang SunAn[d], Wang Heomok[d], Wang Heodji[d], Wang Heodje[d], Wang Heomong[d], Wang BopTen[d] і Wang Chari[d]
Веравызнанне	будызм
Званне	генерал арміі[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Кіраваў пад дэвізам праўлення  (руск.) Чхонсу^[3].

Юнацтва

Ван Гон нарадзіўся ў 877 годзе ва ўплывовай купецкай сям’і з горада Сандо (сёння Кэсон). Яго бацька, Ван Рун (кар.: 왕륭, 王隆), разбагацеў на гандлі з Кітаем. У той час Карэя была падзелена на тры дзяржавы  (руск.), якія вялі паміж сабой вайну за панаванне над усім паўвостравам. Многія мясцовыя лідары і бандыты аб’ядналіся супраць улады аслабелай дзяржавы Сіла. Паўстанец Кун’е  (руск.), які набіраў сілу, супрацьстаяў дзяржаве Сіла, узяўшы ў 895 годзе родны горад Ван Гона Сандо.

Прыход да ўлады

Ван Гон разам са сваім бацькам і іншымі ўплывовымі прадстаўнікамі багатых кланаў паступілі на службу да Кун’е. Ван Гон так добра праявіў сябе ў якасці воіна, што Кун’е прызначыў яго сваім генералам. У 900 годзе Ван Гон правёў паспяховы напад на Хупэкчэ  (укр.), у 903 годзе правёў супраць іх паспяховую марскую кампанію. У 913 годзе Ван Гон прызначаны кіраўніком дзяржавы Тхэбон  (руск.). Тым часам Кун’е стаў называць сябе Будай, а з нязгоднымі ён жорстка распраўляўся; у тым ліку Кун’е загадаў пакараць смерцю сваю жонку і двух сваіх сыноў. Яго дзеянні выклікалі вялікую незадаволенасць у краіне.

Каранацыя, стварэнне дынастыі Каро

У 918 годзе высокапастаўленыя военачальнікі Хон Ю  (кар.), Пэ Хён-гён  (кар.), Сін Сунгём  (англ.) і Пок Чыгём  (кар.) зладзілі змову з мэтай звяржэння ўлады Кун’е. У пошуках новага лідара дзяржавы военачальнікі звярнуліся да Ван Гона, які спачатку не быў гатовы стаць кіраўніком, але пазней генералы ўсё ж такі змаглі яго ўгаварыць стаць заснавальнікам новай дынастыі. Пасля таго як у 918 годзе Кун’е быў забіты, военачальнікі абвясцілі Ван Гона новым кіраўніком Карэі. Ван Гон пераназваў дзяржаву ў Каро  (укр.), даўшы пачатак дынастыі Каро. Пры Ван Гоне дзяржаўнай рэлігіяй Каро стаў будызм. Ван Гон працягваў барацьбу ў паўночнай Карэі і ў Маньчжурыі, складаючы саюзы з мясцовымі кланамі.

Аб’яднанне Карэі

У 927 годзе мяцежнік Кён Хвон  (англ.) захапіў сталіцу дзяржавы Сіла, Кёнджу  (руск.), забіўшы мясцовага кіраўніка і паставіўшы марыянеткавага манарха. Ван Гон, даведаўшыся пра планы паўстанцаў па захопе Каро, планаваў атаку кавалерыяй на Кён Хвона на яго шляху дадому, але пацярпеў паразу ў бітве, страціўшы высокапастаўленых военачальнікаў, у тым ліку Сін Сунгёма, які асабіста каранаваў Ван Гона. У 935 годзе апошні кароль Сіла, Кёнсун  (укр.), зразумеўшы, што вярнуць дзяржаву ў яго не выйдзе, звярнуўся за дапамогай да Ван Гона. Ван Гон з радасцю прыняў яго ў размяшчэнне, даўшы Кёнсуну тытул прынца, таксама прыняўшы дачку Кёнсуна ў якасці адной са сваіх жонак. Гэтыя падзеі выклікалі агіду да Кён Хвона. У тым жа годзе старэйшы сын Кён Хвона, Кён Сінгём  (англ.), збунтаваўся супраць свайго бацькі і зняволіў яго ў будысцкім храме. У 936 годзе Ван Гон пачаў апошнюю кампанію супраць Сінгёма. Сінгём спрабаваў супраціўляцца, але сутыкнуўся з праблемамі і ўнутранымі канфліктамі і здаўся Ван Гону. Упершыню за доўгі час Карэя была аб’яднаная пад уладай адзінага кіраўніка — дынастыі Каро, і застанецца адзінай аж да заканчэння Другой сусветнай вайны. Ван Гон кіраваў Карэяй да сваёй смерці ад хваробы ў 943 годзе.

Памяць

Аб’яднанне пазнейшых трох карэйскіх дзяржаў у 936 годзе было вельмі важным у гісторыі Карэі; Аб’яднанне Сіла ў 668 было выканана толькі паловай карэйскага народа, у выніку чаго поўнач Карэі належала супернікам Каро. Нягледзячы на мінулае, пасля аб’яднання Карэі пад уладай адзінага кіраўніка Ван Гона карэйцы прыйшлі да пагаднення жыць разам адзінай нацыяй у адзінай дзяржаве. Карэя заставалася адзінай на працягу тысячагоддзя, аж да падзелу дзяржавы на Паўночную і Паўднёвую Карэі ў 1948 годзе. Сучасныя карэйцы ўшаноўваюць памяць Ван Гона як аб’яднальніка нацыі, асабліва падчас цяперашняга канфлікту.

Зноскі

1. 한국학중앙연구원 한국민족문화대백과사전 Праверана 26 кастрычніка 2024.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q626534'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q624626'></a>
2. Концевич 2010.
3. Концевич 2010, с. 641.