Тэорыя рацыянальнага выбару

Тэорыя рацыянальнага выбару (англ.: Rational Choice Theory, скарочана RCT) — міждысцыплінарны падыход, які выкарыстоўваецца ў эканоміцы, сацыялогіі, паліталогіі і іншых грамадскіх навуках для тлумачэння паводзін індывідаў, зыходзячы з меркавання, што людзі дзейнічаюць рацыянальна, імкнучыся максімізаваць уласную карысць або карыснасць.

Асноўныя прынцыпы

• Асоба дзейнічае рацыянальна — выбірае сярод даступных варыянтаў той, які прыносіць ёй максімальную карысць.
• Мэты і перавагі індывіда з’яўляюцца зададзенымі і пастаяннымі.
• Індывід валодае дастатковай інфармацыяй і здольнасцю для ацэнкі альтэрнатыў.
• Паводзіны індывіда з’яўляюцца вынікам узважанага аналізу выдаткаў і выгод.

Выкарыстанне

• У эканоміцы тэорыя выкарыстоўваецца для тлумачэння спажывецкага выбару, прыняцця фінансавых рашэнняў, інвестыцый і г.д.
• У паліталогіі — для аналізу галасавання, паводзін выбаршчыкаў і дзейнасці палітыкаў.
• У сацыялогіі — для інтэрпрэтацыі сацыяльных з’яў праз прызму індывідуальных матываў.

Крытыка

• Абмежаванасць мадэлі чалавека як рацыянальнага суб’екта.
• Ігнараванне эмоцый, звычак, сацыяльных нормаў і культурных уплываў.
• Многія паводзіны людзей супярэчаць прынцыпам рацыянальнасці (што паказана ў паводзінскай эканоміцы).

Звязаныя паняцці

• Тэорыя гульняў
• Паводзінская эканоміка
• Індывідуалізм
• Гіпотэза эфектыўнага рынку

Гл. таксама

• Тэорыя гульняў
• Рацыяналізм
• Тэорыя падштурхоўвання

Літаратура

• Rational Choice Theory: What It Is in Economics, With Examples
• Rationality and Utility — Stanford Encyclopedia of Philosophy
• Expert Insights on Rational Choice Theory
• Levin, Jonathan; Milgrom, Paul. Introduction to Choice Theory. September 2004. Спампаваць PDF