Фрыдрых I (курфюрст Саксоніі)

Фрыдрых I Ваяўнічы (ням.: Friedrich I.; 11 красавіка 1370 — 4 студзеня 1428) — курфюрст Саксоніі з 1423 года, маркграф Майсена пад імем Фрыдрых IV Сварлівы (ням.: Friedrich IV., der Streitbare) з 1381 года, з дынастыі Ветынаў. Старэйшы сын маркграфа майсенскага Фрыдрыха III Строгага.

Фрыдрых I
ням.: Friedrich I
28-ы маркграф Майсена 1407 — 1428
Сумесна з	Вільгельм II (1407 — 1425)
Папярэднік	Вільгельм I
Пераемнік	Фрыдрых II
6-ы курфюрст Саксоніі 1423 — 1428
Папярэднік	Альбрэхт III
Пераемнік	Фрыдрых II
Нараджэнне	11 красавіка 1370[1] Дрэздэн, маркграфства Майсен, Свяшчэнная Рымская імперыя
Смерць	4 студзеня 1428[1] (57 гадоў) Альтэнбург, Усходні раён[d], Саксен-Альтэнбург[d], Свяшчэнная Рымская імперыя[2]
Месца пахавання	Майсенскі сабор[d]
Род	Ветыны[d]
Бацька	Фрыдрых III[d]
Маці	Кацярына Генебергская[d]
Жонка	Кацярына Браўншвайг-Люнебургская[d][3]
Дзеці	Фрыдрых II Лагодны[d], Ганна Саксонская[d], Вільгельм III Смелы[d], Кацярына Саксонская[d], Генрых Саксонскі[d] і Сігізмунд Саксонскі[d]
Веравызнанне	каталіцтва
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Фрыдрых I.

Біяграфія

У 1381 годзе атрымаў у спадчыну разам са сваімі братамі Георгам (памёр у 1402 годзе) і Вільгельмам II бацькаўскі прастол і кіраваў спачатку пад апекай маці. Паводле падзелу з дзядзькамі (братамі бацькі) у 1382 годзе атрымаў разам з братамі Остэрланд, марку Ландсберг, Пляйсенланд, некаторыя гарады ў Цюрынгіі (Орламюндэ, Кала, Ена, Наўмбург і інш.) і матчыныя спадчынныя ўладанні — Кобург.

У 1389 годзе браты павялічылі свае ўладанні купляй горада Заальфельда, а ў 1400 годзе — Кёнігсбергскай акругі.

Пасля смерці іх дзядзькі, Вільгельма Аднавокага ў 1407 годзе, Фрыдрых і Вільгельм атрымалі паводле Наўмбургскага дагавора (1410) палову Майсена, якая прылягала да іх уладанняў. Фрыдрых узяў сабе Остэрланд, з якой у 1423 годзе саступіў Вільгельму Лейпцыг. Калі апошні памёр, не пакінуўшы спадчыннікаў, яго частка перайшла да Фрыдрыха (1425).

Ваенная кар’ера

Фрыдрых паспяхова вёў шматлікія войны. У 1388 годзе ён дапамагаў свайму дзядзьку, нюрнбергскаму бургграфу Фрыдрыху V, супраць франконскіх гарадоў.

У 1391 годзе ў саюзе з Тэўтонскім ордэнам ваяваў супраць польскага караля Ягайлы. Калі імператар Венцаслаў адмовіўся выдаць за Фрыдрыха сваю сястру Ганну, Фрыдрых перайшоў на бок пфальцграфа Рупрэхта, ворага імператара.

У 1409 годзе ён ахвотна прыняў прафесараў, якія сышлі з Пражскага ўніверсітэта, і заснаваў у Лейпцыгу ўніверсітэт.

Атрыманне курфюрства

У час гусіцкіх войнаў быў галоўным саюзнікам імператара Сігізмунда. У падзяку за гэта апошні дараваў Фрыдрыху курфюрства Саксонію, галоўнай часткай якога было герцагства Саксен-Вітэнберг, у якім у 1422 годзе згасла Асканійская дынастыя. Новыя ўладанні Фрыдрыха, разам з яго ранейшым майсенскім маркграфствам, сталі называцца з гэтага часу Саксоніяй, а ў асобе Фрыдрыха тут замацавалася дынастыя Ветынаў.

Калі саксонскае войска было знішчана гусітамі каля Аўсіга, а імперскае войска пад камандваннем Фрыдрыха бегла пры іх відзе, Фрыдрых, ад гора, сканаў.

Сям’я

У 1402 годзе Фрыдрых ажаніўся з Кацярынай Браўншвайг-Люнебургскай (1395—1442), дзеці:

• Кацярына (памерла ў маленстве)
• Фрыдрых II (1412—1464), наступны курфюрст Саксоніі,
• Сігізмунд (1416—1471), біскуп Вюрцбургскі ў 1440—1443 гг.,
• Ганна (1420—1462), з 1436 г. у шлюбе з ландграфам Людвігам I Гесэнскім (1402—1458),
• Кацярына (1421—1476), з 1441 г. у шлюбе з курфюрстам Фрыдрыхам II Брандэнбургскім (1413—1471),
• Генрых (1422—1435)
• Вільгельм III Храбры (1425—1482), з 1445 года — ландграф Цюрынгіі, з 1457 — герцаг Люксембурга.

Зноскі

1. Deutsche Nationalbibliothek Record #119536420 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 13 жніўня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578'></a>
2. Deutsche Nationalbibliothek Record #119536420 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 31 снежня 2014.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578'></a>
3. (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.