Экстрэмісцкае фарміраванне

Экстрэмісцкае фарміраванне (руск.: экстремистское формирование) — юрыдычны статус, які прысвойваецца ў Беларусі групам грамадзян з ліку апанентаў рэжыму Лукашэнкі для іх палітычнага пераследу. Паняцце было замацавана ў законе «Аб процідзеянні экстрэмізму», змены да якога Аляксандр Лукашэнка падпісаў 14 мая 2021 года^[1]. У ім экстрэмісцкае фарміраванне вызначаецца як група грамадзян, якая ажыццяўляе экстрэмісцкую дзейнасць або аказвае садзейнічанне такой дзейнасці ці яе фінансаванне^[2].

Захады па «супрацьдзеянні экстрэмізму» накіраваны на падаўленне пратэстнага руху ў Беларусі^[1], які ўзнік на адказ на фальсіфікацыю рэжымам Лукашэнкі вынікаў прэзідэнцкіх выбараў 2020 года.

Станам на студзень 2024 года ў Беларусі было 174 «экстрэмісцкія фармаванні», з якіх 62 з іх атрымалі такі статус у 2023 годзе^[3]. У большасці выпадкаў гэта незалежныя СМІ, тэлеграм-каналы (і акаўнты ў іншых сацсетках) пратэсных ініцыятыў, некамерцыйных арганізацый і да таго падобнае^[4]. Станам на кастрычнік 2024 года ў «Пераліку арганізацый, фарміраванняў, індывідуальных прадпрымальнікаў, датычных да экстрэмісцкай дзейнасці» значыліся 243 «экстрэмісцкія фармаванні»^[5].

Выданні, прызнаныя «экстрэмісцкімі фарміраваннямі»[6]

• БелаПАН (рашэнне прынятае 1 лістапада 2021 года)
• тэлеканал «Белсат» (3 лістапада 2021 года)
• радыё «Свабода» (23 снежня 2021 года)
• «Наша ніва» (14 студзеня 2022 года)
• «Бобруйск Online» (22 лютага 2022 года)
• «Флагшток» (29 красавіка 2022 года)
• kyky.org (6 траўня 2022 года)
• «Честная газета» (20 траўня 2022 года)
• «Еўрарадыё» (20 ліпеня 2022 года)
• «Хартыя’97» (30 жніўня 2022 года)
• Hrodna.life (11 лістапада 2022 года)
• самавольнае выданне «Вестники» (9 снежня 2022 года)
• «Маланка Медиа» (15 лютага 2023 года)
• «Брестская газета» (28 лютага 2023 года)
• «MOST Media» (17 траўня 2023 года)
• homeldays.org («Штодзень Гомель») (23 траўня 2023 года)
• тэлеграм-канал «Инсайдер» (29 траўня 2023 года)
• «Зеркало» (9 чэрвеня 2023 года)
• тэлекампанія «Ранак» у Светлагорску (5 верасня 2023 года)
• «Беларусь за МКАДам» (13 кастрычніка 2023 года)

Зноскі

1. Падпісаны закон "Аб супрацьдзеянні экстрэмізму" | Навіны Беларусі | euroradio.fm  (бел.). euroradio.fm (14 мая 2021). Праверана 15 мая 2024.
2. Эксперт: унутраны экстрэмізм небяспечны ўдвая, патрэбны новыя формы проціяддзя ад гэтай небяспекі (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 15 мая 2024. Праверана 15 мая 2024.
3. У Беларусі адразу некалькі новых «экстрэмісцкіх фармаванняў»  (бел.). belsat.eu. Праверана 15 мая 2024.
4. Слоўнік беларускіх «экстрэмістаў»  (бел.). Новы Час (18 сакавіка 2023). Праверана 15 мая 2024.
5. О мерах противодействия экстремизму и реабилитации нацизма
6. У спісе экстрэмісцкіх фармаванняў, які вядуць улады Беларусі, – 20 выданняў  (бел.). belsat.eu. Праверана 15 мая 2024.