BGN/PCGN раманізацыя беларускай мовы

BGN/PCGN раманізацыя беларускай мовы — сістэма раманізацыі (запісу лацінскім пісьмом) беларускага кірылічнага тэксту, распрацаваная супольна ў Радзе па геаграфічных назвах ЗША (BGN, United States Board on Geographic Names) і ў Пастаянным камітэце па геаграфічных назвах для брытанскага афіцыйнага выкарыстання (PCGN, Permanent Committee on Geographical Names for British Official Use).

Гэтая раманізацыя для беларускай мовы — частка шырэйшага збору сістэм раманізацыі BGN/PCGN, які ўлучае метады для 29 розных моваў. Частка, якая тычыцца беларускай мовы, была супольна ўхвалена гэтымі арганізацыямі ў сваім сённяшнім выглядзе ў 1979. Мяркуецца, што сістэма BGN/PCGN адносна прасцейшая ў вымаўленні і інтуіцыйна лепей зразумелая для англамоўнага чытача, чым іншыя сістэмы раманізацыі. Сістэма выкарыстоўваецца ў англамоўнай картаграфічнай і падобнай прадукцыі (напр., геаграфічныя базы дадзеных).

У гэтай сістэме ўжываюцца толькі базавы лацінскі алфавіт (няпоўны) і знакі пунктуацыі. Ніякія дыякрытычныя знакі ці незвычайныя літары не патрабуюцца, хоць існуе неабавязковае правіла ўжывання знаку інтэрпункцыі «·» дзеля пазбягання неадназначнасцяў.

BGN/PCGN раманізацыя беларускай мовы (1979)

Беларуская літара	Раманізацыя	Заўвагі	Прыклады
А (а)	A (a)	—	Антон = Anton Вілейка = Vilyeyka
Б (б)	B (b)	—	Брэст = Brest Дубна = Dubna
В (в)	V (v)	—	Віцебск = Vitsyebsk Асіповічы = Asipovichy
Г (г)	H (h)	—	Гродна = Hrodna Брагін = Brahin
Д (д)	D (d)	—	Добруш = Dobrush Ліда = Lida
Е (е)	Ye (ye)	—	Гомель = Homyel’ Беліца = Byelitsa
Ё (ё)	Yo (yo)	—	Ёдкавічы = Yodkavichy Нёман = Nyoman
Ж (ж)	Zh (zh)	—	Жлобін = Zhlobin Ружаны = Ruzhany
З (з)	Z (z)	—	Зоя = Zoya князь = knyaz’
І (і)	I (i)	—	Ігнат = Ihnat Мінск = Minsk
Й (й)	Y (y)	Пасля рэформы правапісу ў 2008 гэтая літара не сустракаецца ў пачатках беларускіх словаў.	Йосель = Yosyel’ Койданава = Koydanava
К (к)	K (k)	—	Крапіўна = Krapiwna Менск = Myensk
Л (л)	L (l)	—	Лаўна = Lawna Лёсік = Lyosik Купала = Kupala Вілейка = Vilyeyka Міхал = Mikhal Вільня = Vil’nya Лепель = Lyepyel’
М (м)	M (m)	—	Магілёў = Mahilyow Няміга = Nyamiha
Н (н)	N (n)	—	Наваградак = Navahradak Баранавічы = Baranavichy
О (о)	O (o)	—	Орша = Orsha Востраў = Vostraw
П (п)	P (p)	—	Пінск = Pinsk Дняпро = Dnyapro
Р (р)	R (r)	—	Рагачоў = Rahachow Сураж = Surazh
С (с)	S (s)	—	Смаляны = Smalyany Арэса = Aresa Рось = Ros’
Т (т)	T (t)	—	Талачын = Talachyn Масты = Masty
У (у)	U (u)	—	Уладзімір = Uladzimir Бабруйск = Babruysk
Ў (ў)	W (w)	Звычайна, беларускія імёны не пачынаюцца з гэтай літары, але такі запіс можа сустрэцца ў тэкстах, аформленых паводле альтэрнатыўных правапісаў.	Быхаў = Bykhaw Воўпа = Vowpa Іўе = Iwye
Ф (ф)	F (f)	—	Фолюш = Folyush фортка = fortka
Х (х)	Kh (kh)	—	Хатынь = Khatyn’ Быхаў = Bykhaw
Ц (ц)	Ts (ts)	—	Ганцавічы = Hantsavichy Стоўбцы = Stowbtsy цьмяны = ts’ myany мясцовы = myastsovy Астравец = Astravyets Прыпяць = Prypyats’
Ч (ч)	Ch (ch)	—	Чэрыкаў = Cherykaw Шчара = Shchara Нарач = Narach
Ш (ш)	Sh (sh)	—	Шклоў = Shklow Ашмяны = Ashmyany
Ы (ы)	Y (y)	Звычайна, беларускія імёны не пачынаюцца з гэтай літары, але яна можа сустрэцца ў такой пазіцыі ў беларускім запісе іншаземных імён.	Ыттык-Кёль = Yttyk-Kyol’ Кобрын = Kobryn Солы = Soly
Ь (ь)	’	Гэтая літара не сустракаецца ў пачатках беларускіх словаў.	Копысь = Kopys’ рунь = run’
Э (э)	E (e)	—	Эйсманты = Eysmanty Крэва = Kreva
Ю (ю)	Yu (yu)	—	Юры = Yury уюн = uyun
Я (я)	Ya (ya)	—	Язэп = Yazep Івянец = Ivyanyets
’	’’	Гэты знак выкарыстоўваецца дзеля азначэння палаталізацыі, і не ўваходзіць у стандартны алфавіт.	з’езд = z’’yezd
Зг (зг)	Z∙h (z∙h)	Карыстанне гэтым дыграфам неабавязковае.
Кг (кг)	K∙h (k∙h)	Карыстанне гэтым дыграфам неабавязковае.
Сг (сг)	S∙h (s∙h)	Карыстанне гэтым дыграфам неабавязковае.
Тс (тс)	T∙s (t∙s)	Карыстанне гэтым дыграфам неабавязковае.
Цг (цг)	ts∙h (ts∙h)	Карыстанне гэтым дыграфам неабавязковае.
Ґ (ґ)	G (g)	Гэтая літара састарэлая.

Літаратура

• United States Board on Geographic Names Foreign Names Committee Staff, 1994. Romanization Systems and Roman-Script Spelling Conventions, p. 23.