Аляксандр Яраславіч Неўскі

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Аляксандр Неўскі (значэнні).

Аляксандр Яраславіч (30 мая 1220, Пераяслаў-Залескі — 14 лістапада 1263, Гарадзец) — князь наўгародскі (1236—1240, 1241—1251), цвярскі (1247—1252), вялікі князь кіеўскі (1249—1263), уладзімірскі (1252—1263). Прылічаны да святых Рускай праваслаўнай царквой.

Аляксандр Яраславіч Неўскі
вялікі князь кіеўскі[d] 1249 — 1263
Папярэднік	Андрэй Яраславіч[d]
Пераемнік	Яраслаў Яраславіч
князь наўгародскі 1228 — 1229
Папярэднік	Яраслаў Усеваладавіч
Пераемнік	Міхаіл Усеваладавіч[d]
князь наўгародскі 1236 — 1240
Папярэднік	Яраслаў Усеваладавіч
Пераемнік	Андрэй Яраславіч[d]
князь наўгародскі 1241 — 1252
Папярэднік	Андрэй Яраславіч[d]
Пераемнік	Васіль Аляксандравіч[d]
князь наўгародскі 1257 — 1259
Папярэднік	Васіль Аляксандравіч[d]
Пераемнік	Дзмітрый Аляксандравіч[d]
князь пераяслаўскі[d] 1246 — 1263
Нараджэнне	13 мая 1220 Пераслаўль-Залескі, Уладзіміра-Суздальскае княства
Смерць	14 лістапада 1263 (43 гады) Гарадзец, Уладзіміра-Суздальскае княства
Месца пахавання	Аляксандра-Неўская лаўра
Род	Рурыкавічы і Юр’евічы[d]
Бацька	Яраслаў Усеваладавіч
Маці	Феадосія Мсціслаўна[d]
Жонка	Аляксандра Брачыслаўна[d][1][2]
Дзеці	Дзмітрый Аляксандравіч[d], Андрэй Аляксандравіч[d], Даніл Аляксандравіч і Васіль Аляксандравіч[d]
Веравызнанне	праваслаўе
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У XV ст. ад наўгародцаў празваны Храбрым, у XVI ст. — Неўскім. Пры мітрапаліце Макарыі, на Маскоўскім саборы 1547 года, кананізаваны Рускай праваслаўнай царквой як дабраверны. У агіяграфічнай літаратуры выведзены ідэальным князем-ваяром.

З роду Рурыкавічаў. Сын пераяслаўскага князя Яраслава Усеваладавіча. Паводле Жыція, разбіў шведаў у бітве на Няве 15 ліпеня 1240 года, але заходнія крыніцы гэта не пацвярджаюць. Вясной 1241 года ўзяў і разбурыў крэпасць Капор'е, выгнаў немцаў са Пскова. У 1242 годзе разбіў немцаў на лёдзе Чудскога возера. У 1245 годзе адбіў некалькі літоўскіх набегаў на паўночна-заходнюю Русь, у 1253 годзе адбіў напад немцаў на Пскоў, заключыў дагавор з Лівонскім ордэнам, у 1256 годзе здзейсніў паспяховы паход у Фінляндыю. Вёў перапіску з Папам Рымскім, яе мэты, вынікі і ацэнкі спрэчныя ў гістарыяграфіі. Імкнуўся да захавання міру з ардынскімі ханамі, пяць разоў ездзіў да Каракарума і Сарая. Пахаваны ў саборы Раждзественскага манастыра ва Уладзіміры.

Пасмяротная плашчаніца Аляксандра Неўскага, вырабленая ў 1670—1680 гадах у Строганаўскіх майстэрнях Сольвычагодска (цяпер Архангельская вобласць). Адна з найстаражытнейшых выяў князя, якая захавалася да цяперашняга часу. Да 1723 года плашчаніца захоўвалася ва Уладзіміры.

Загадам расійскага імператара Пятра I, у 1724 годзе рэшткі Аляксандра Яраславіча перанесены з Уладзіміра ў Санкт-Пецярбург у Аляксандра-Неўскі манастыр (пазней лаўру), дзе захоўваюцца да цяперашняга часу.

Зноскі

1. Александра Брячиславна // Русский биографический словарь. — СПб.: Русское историческое общество, 1896. — Т. 1. — С. 114.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q21175472'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q25858434'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1960551'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4401007'></a>
2. (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.

Літаратура

• Князь Александр Невский и его эпоха: Исслед. и материалы. — СПб., 1995;
• Пашуто В. Т. Александр Невский. М.; Екатеринбург, 1995.
• Раздорский А. И. Александр Невский, кн. (1220 или 1221—1263) // Санкт-Петербург: Энциклопедия. 2-е изд., испр. и доп. — СПб: ООО «Бизнес-пресса»; М.: Российская политическая энциклопедия (РОССПЭН), 2006. 1024 с.: ил. — ISBN 5-8110-0107-X