पंजाब (पंजाबी: ਪੰਜਾਬ) भारत के 29 राज्यन में से एगो राज्य ह। एकर राजधानी चंडीगढ़ बा।ⓘ;[8] पंजाबी: [pənˈdʒɑːb]), जेके ऐतिहासिक रूप से पंचनदा या पेंटापोटामिया के नाम से जानल जाला , उत्तरी भारत में एगो राज्य बा। भारतीय उपमहाद्वीप के बड़ पंजाब क्षेत्र के हिस्सा बनके, ई राज्य उत्तर औरी उत्तर-पूर्व में हिमाचल प्रदेश, दक्षिण और दक्षिण-पूर्व में हरियाणा और दक्षिण-पश्चिम में राजस्थान से घेरल बा; पूर्व में चंडीगढ़ औरी उत्तर में जम्मू औरी कश्मीर भारतीय केंद्र शासित प्रदेश द्वारा। इ पश्चिम में पाकिस्तान के एगो प्रांत पंजाब के साथे एगो अंतरराष्ट्रीय सीमा साझा करेला।.[9] राज्य के क्षेत्रफल 50,362 वर्ग किलोमीटर (19,445 वर्ग मील) बा, जौन भारत के कुल भौगोलिक क्षेत्र के 1.53% बा,[10] जौन एके 28 भारतीय राज्य में से क्षेत्रफल के हिसाब से 19वां सबसे बड़ भारतीय राज्य बनावेला (20वां सबसे बड़) , यदि केंद्र शासित प्रदेशों पर विचार कैल जाव)। 27 मिलियन से अधिक निवासि के साथे, पंजाब जनसंख्या के हिसाब से 16वां सबसे बड़ भारतीय राज्य बा, जेमे 23 जिला शामिल बा।[2] गुरुमुखी लिपि में लिखल गएल पंजाबी, राज्य की सबसे अधिक बोलल जाये वाली और आधिकारिक भाषा ह।[11] मुख्य जातीय समूह पंजाबी ह, जेमे सिख (57.7%) औरी हिंदू (38.5%) प्रमुख धार्मिक समूह ह।[12] राज्य के राजधानी चंडीगढ़ ह, जौन एगो केंद्र शासित प्रदेश ह औरी पड़ोसी राज्य हरियाणा के राजधानी भी ह। सिंधु के तीन सहायक नदियाँ, अर्थात् सतलज, ब्यास औरी रावी, पंजाब से होके बहेला।पंजाब के इतिहास विभिन्न संस्कृतियों और विचारों वाला विभिन्न जनजातियों के लोगों के प्रवास औरी बसे के गवाह बा, के जेमे एगो सभ्यतागत पिघले वाला बर्तन बनेला । प्राचीन सिंधु घाटी सभ्यता 1900 ईसा पूर्व के आसपास अपना पतन तक इ क्षेत्र में फली-फूली। वैदिक काल के चरम के दौरान पंजाब समृद्ध रहे, लेकिन महाजनपदों के उदय के साथे प्रभुत्व में गिरावट आ गइल।[15] इ क्षेत्र प्राचीन काल में सिकंदर औरी मौर्य साम्राज्य सहित प्रारंभिक साम्राज्यों के सीमा के गठन करत रहे।[16][17] बाद में एके कुषाण साम्राज्य, गुप्त साम्राज्य, [18] औरी फेरू हर्ष के साम्राज्य जीत लिहल। [19] पंजाब खानाबदोश लोगों द्वारा बसावाल जात रहे; जेमे हूण, तुर्क औरी मंगोल शामिल रहे। पंजाब मुस्लिम शासन के अधीन आ गइल। 1000 ई.पू.,[20] औरी दिल्ली सल्तनत औरी मुगल साम्राज्य के हिस्सा रहे।[21] सिख गुरु लोग के शिक्षाओं पर आधारित सिख धर्म 15वीं और 17वीं शताब्दी के बीच उभर के सामने आइल। मुगल औरी बाद के सिख गुरुवन के बीच संघर्ष सिख लोग के सैन्यीकरण के बढ़ावा दीहाल, जेकर परिणामस्वरूप मुगल साम्राज्य के कमजोर भईला के बाद एगो संघ का गठन भईल, जेमे बड़ दुर्रानी साम्राज्य के साथे नियंत्रण खातिर प्रतिस्पर्धा भईल।
पंजाब
ਪੰਜਾਬ | |
---|---|
Nickname: पाँच नदिन के भूमि | |
देस | भारत |
राजधानी | चंडीगढ़† |
सभसे बड़ शहर | लुधियाना |
जिला | 22 |
Area | |
• Total | 50,362 किमी2 (19,445 बर्ग मील) |
• Rank | 19वाँ |
Population (2011)[1] | |
• Total | 27,704,236 |
• Density | 550/किमी2 (1,400/बर्ग मील) |
Time zone | UTC+05:30 (IST) |
ISO 3166 code | IN-PB |
Website | पंजाब सरकार |
^† हरियाणा के साथे संजुक्त राजधानी |
संदर्भ
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.