Maner Keryann (evel ma lavar tud ar vro)[1], pe Kastell Keryann, zo ur maner, pe gastell, e Sant-Nouga, e Gorre-Leon, e departamant Penn-ar-Bed. Lakaet eo bet da vonumant istorel e 1911[2].
MONUMANT  ISTOREL |
|---|
 Gweled hollek ar c'hastell |
Un testeni eo Maner Keryann eus pinvidigezh Breizh er 16vet kantved, hag unan eus skouerioù bravañ tisaverezh an Azginivelezh e Bro-Leon.
Istor
Betek dibenn an XVIIIvetkantved
Fin ar 16vet kantved a voe ur prantad pinvidik evit Breizh, ha Bro-Leon dreist-holl. Berzh a rae al labour-douar hag ar c’henwerzh a-drugarez da c'hounidigezh an edajoù hag al lin, ha da wiaderezh al lien a veze gwerzhet hed-a-hed aochoù Europa gant bigi o vont kuit diouzh porzhioù Montroulez, Landerne ha Rosko. E-kreiz ar prantad a binvidigezh ekonomikel-mañ e lakaas ar familh Barbier sevel o annez war o douaroù e Sant-Nouga, ur barrez hanter-hent etre Lesneven ha Kastell-Paol. E-lec’h ar maner kozh, e voe lakaet ganto sevel ur c’hastell-kreñv, kaeroc’h eget holl annezioù noblañsed ar Vro : Kastell Keryann[3].
Ul lec'h evit degemer tud hag evit o dudiañ e oa Kastell Keryann. Heuilhañ a rae gizoù e gantved ha reolennoù tisavouriezh an Azginivelezh, dilezel a rae an arkitektouriezh gotek evit treveziñ kenedusted an Henamzer. Ne ouezer ket piv eo an arkitektour a savas ar c'hastell, met sklaer eo e klaske heuilhañ doareoù tisavourien veur evel Jacques Androuet du Cerceau, a savas ar Pont Nevez e Pariz, Philibert Delorme, a savas Palez an Teolerezh pe Sebastiano Serlio, aozer ul levr-studi brudet diwar-benn ti-savouriezh e amzer, an holl anezho o deus levezonet stumm arkitektouriezh Keryann[3].
E 1618 e c’houlennas ar familh Barbier digant roue Bro-C’hall Loeiz XIII ma vije anvet domani Keryann da varkizelezh. O vezañ ma oa unan eus kaerañ kestell Breizh ha Bro-C'hall ez asantas ar roue ha lakaat a reas perc’henned ar c’hastell da varkized. Dilezet e voe ar c’hastell un tamm e-kerzh ar 17vet kantved met adkavout a reas e lufr gant e berc’henned nevez, ar re Goatanskour a gemeras lec'h ar familh Barbier en 18vet kantved. En eil lodenn an 18 vet kantved e veze degemeret ingal noblañsoù Bro Leon er savadur pompadus gant Suzanne Augustine Koatanskour pried François-Gilles Kersaozon. An Dispac'h Gall a lakaas un termen d’ar pompadoù. Harzet e voe ar Varkizez Koatanskour, bac’het e Brest ha dibennet.
Adalek deroù an XIXvet kantved
E-pad ur mare e talvezas ar c’hastell da warnizon evit soudarded ar republik. Gwerzhet e voe e 1802 d’ar familh Brilhac. Gant ar re-se e voe lakaet ar c’hastell da fall en ur gwerzhañ mein tennet diouzh ar mogerioù. Ar berc’henned a zeuas da c’houde, ar re Forsanz ha Koatgoureden a zalc’has ar savadur e stad vat. E 1911 e voe prenet ar c’hastell gant ar Stad ha klaset da vonumant istorel. Meret eo ar maner gant Kuzul-departamant Penn-ar-Bed abaoe 1985. E 2005 e oa bet echuet al labourioù evit adkempenn annez an Aotrouien.[3].
Tro ar C'hastell
Kastell-kreñv hag arouez an Azginivelezh e Breizh war un dro, e tiskouez Kastell Keryann d'ar weladennerien un istor trubuilhet a ro e ene d'al lec'h. A-dreñv ar mogerioù kinklet e c'heller gwelet garidoù, ranndioù prevez, keginoù o kontañ buhez aotrouien Keryann. Adkempennet eo bet al lec'h e kerz an hañv 2005. A-hed ar weladenn er savadur dro dro d'ar porzh a enor e c'heller gwelet ar salioù degemer, ar c'heginoù hanter-zouaret,ar chapel kañv gant delwennoù an aotrouien a wechall hag en estaj kentañ lojeiz ha kambr ar varkizez ha sal an dielloù kozh. Meur a dra all c'hoazh o tiskouez splannder adkavet ar c'hastell.
Ar Park
N'eo ket heñvel ar park a vremañ ouzh hini maner Aotrouien Keryann. Nebeut a zielloù a c'hell diskouez penaos e oa gwechall e gwirionez. Er 16vet kantved ne oa ket tu soñjal en ur c'hastell mod an Azginivelezh hep ul liorzh tro-dro dezhañ. Ur park avaloù, ur jardrin legumaj, hag ul liorzh louzeier a oa tro dro da annez ar familh Barbier en eil lodenn ar 16vet kantved. Dilezet e voe er 17 vet kantved pa oa bet kudennoù arc'hant gant ar berc'hened. E penn kentañ an 18 vet kantved e oa bet troet an domani da liorzh klasel, hervez gizoù ar mare-se. Izelaet e voe mogerioù hanternoz ar c'hastell evit aesaat ar gweled war al liorzhoù. Deskrivadurioù ar mare a ra anv eus gweleadoù bleunioù, ur milendall hag ur c'hoad o vont betek ar stank. Dilezet e voe a-nevez ar park e-pad an Dispac'h Gall, implijet ar gwez d'ober keuneud, ha feurmet al liorzhoù da beizanted. E kreiz an 19 vet kantved e voe adtreset al liorzh ha simplaet, Etre miz Here 2002 ha miz Even 2003 e voe adkempennet ul lodenn eus ar park. Klañv e oa lod eus ar gwez ha ret e voe diskar anezho. Adsavet e voe al liorzh doare an 18 vet kantved, un alez gwez gwez faou a voa savet er c'hreisteiz hag en hanternoz ha savet ur c'hoad stummet reizh e-kichen ar feunteun.
Peulioù ar Justisoù
Peulioù ar justisoù zo unan eus arouezioù galloud aotrouien Keryann. E 1537 e oa bet roet aotre d'ar familh Barbier gant roue Bro C'hall Fransez Iañ da rentañ ar justis ha da grougañ an dud bet kondaonet d'ar marv. E-kichen ar c'hoad e oa ar peulioù d'ar mare-se, e-kichen dor pennañ ar park. Koad ar justisoù a veze graet eus ar c'hoad-se evel ma tiskouez an anv bet adkavet er c'hadastr eus 1828. Treustoù koad a oa war c'horre ar peulioù hag outo e veze staget ar gordenn evit krougañ an dorfedourien kondaonet.
Ar Feunteun
Feunteunioù a veze kavet ingal e liorzhioù an Azginivelezh a c'hoarie alies gant red an dour. Emañ ar feunteun dindan ur wezenn e kichen ur stank. Ur poull dour klozet gant ur vogerig mein a ya d'ober ar feunteun, ouzh he moger uhelañ, kolonennoù ionek a bep tu dezhi, e sav ur c'hustod a-us d'ar poull dour.
Ar C'houldri
Savet e oa bet e 1599. Evel peulioù ar justisoù e oa unan eus arouezioù galloud ar aotrouien. Ne oa nemet an noblañsoù a oa aotreet da sevel savadurioù evel-se. Savet e veze pichoned ennañ hag a veze debret.
Pezh-c'hoari
Savet ez eus bet ur pezh-c'hoari war Maner Keryann gant Strollad ar Vro Bagan ha Goulc'han Kervella, anvet "Tan-gwall e Maner Keryann"[4].
Pennadoù kar
Liammoù diavaez
Notennoù
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
