''Explorer 1''

Explorer 1 (zvanična oznaka: Satellite 1958 Alpha) bio je prvi umjetni Zemljin satelit koji su Sjedinjene Američke Države uspješno lansirale. Lansiran je 1. februara 1958. (po UTC vremenu) i označio je ulazak SAD-a u Svemirsku trku, koja je započela sovjetskim lansiranjem Sputnjika 1 prethodne godine.

Primarni naučni cilj misije bio je proučavanje kosmičkih zraka. Podaci koje je poslao Explorer 1 doveli su do prvog velikog naučnog otkrića svemirske ere: otkrića Van Allenovih pojaseva zračenja.

Explorer 1
Oznaka misije	Satellite 1958 Alpha
Operator	Američka vojska (ABMA) / JPL
Datum lansiranja	1. februar 1958. (03:48 UTC)
Mjesto lansiranja	Cape Canaveral, Florida, SAD
Raketa-nosač	Juno I (modificirani Jupiter-C)
Masa	13.97 kg
Posljednji kontakt	23. maj 1958. (istrošene baterije)
Pad na Zemlju	31. mart 1970.
Glavno otkriće	Van Allenovi pojasevi zračenja

Pozadina i lansiranje

Nakon što je Sovjetski Savez lansirao Sputnjik 1 (4. oktobra 1957.) i Sputnjik 2 (3. novembra 1957.), Sjedinjene Države su bile pod ogromnim pritiskom da odgovore. Prvi američki pokušaj lansiranja satelita, Vanguard TV3 (6. decembra 1957.), završio je katastrofalnom eksplozijom na lansirnoj rampi.

Kao odgovor na ovu krizu, američka vlada je zadužila Agenciju za balističke projektile američke vojske (ABMA) i Laboratoriju za mlazni pogon (JPL) da što prije lansiraju satelit. Tim, predvođen Wernherom von Braunom (u ABMA) i Williamom Pickeringom (direktorom JPL-a), pripremio je raketu Juno I (baziranu na vojnoj raketi Jupiter-C) i satelit Explorer 1 za samo 84 dana.

Lansiranje je obavljeno 31. januara 1958. u 22:48 po lokalnom vremenu (što odgovara 1. februaru u 03:48 UTC) sa Cape Canaverala.

Dizajn letjelice i instrumenti

Explorer 1 je bio relativno mali satelit, dugačak 203 cm i prečnika 15.2 cm. Zbog svog oblika, često je opisivan kao "olovka". Bio je stabiliziran rotacijom oko svoje uzdužne ose.

[Slika instrumentacije satelita Explorer 1]

Naučni teret, koji je dizajnirao tim pod vodstvom dr. Jamesa Van Allena sa Univerziteta u Iowi, sastojao se od nekoliko instrumenata:

• Gajgerov brojač: Glavni instrument za mjerenje intenziteta kosmičkih zraka.
• Pet temperaturnih senzora: Mjerili su temperaturu unutar satelita i na njegovoj oplati.
• Detektori mikrometeorita: Služili su za bilježenje udara sićušnih čestica prašine u orbiti.

Naučno otkriće: Van Allenovi pojasevi

Glavno otkriće misije proizašlo je iz podataka Gajgerovog brojača. Na nižim visinama orbite, brojač je bilježio očekivani nivo radijacije od kosmičkih zraka. Međutim, kada bi satelit dostigao najvišu tačku svoje orbite (apogej), brojač bi prestao bilježiti, pokazujući nultu stopu zračenja.

Ovaj zbunjujući rezultat u početku je naveo tim na pomisao da je instrument pokvaren. Međutim, dr. Van Allen je ispravno pretpostavio da brojač nije pokvaren, već da je bio prezasićen zbog izuzetno visokog nivoa radijacije.

Kasnije misije (posebno Explorer 3) potvrdile su ovu hipotezu. Podaci su otkrili da je Zemlja okružena sa dva (kasnije je otkriven i treći) intenzivna pojasa visokoenergetskih čestica (uglavnom protona i elektrona), zarobljenih Zemljinim magnetnim poljem. Ovi pojasevi su u čast svog otkrića nazvani Van Allenovi pojasevi zračenja.

Kraj misije i naslijeđe

Explorer 1 je slao podatke 112 dana, sve dok mu se baterije nisu istrošile 23. maja 1958..

Iako više nije bio operativan, satelit je ostao u orbiti više od 12 godina. Polako gubeći visinu, konačno je ušao u Zemljinu atmosferu i izgorio 31. marta 1970. iznad Tihog okeana.

Explorer 1 nije bio samo prvi američki satelit, već je i fundamentalno promijenio razumijevanje okruženja oko planete Zemlje. Uspjeh ove misije bio je ključan faktor koji je doveo do osnivanja Nacionalne aeronautičke i svemirske administracije (NASA) u julu 1958..

Vidi još

• Svemirska trka
• Sputnjik 1
• NASA
• James Van Allen
• Program Explorer