1991. - Wikiwand

1991. (MCMXCI) je uobičajena godina koja počinje utorkom po gregorijanskom kalendaru, 1991. godina Common Era (CE) i Anno Domini (AD), 991. godina 2. milenija, 91. godina 20. stoljeća, i 2. godine decenije 1990-ih.

Godine:

◄◄ | ◄ | 1987. | 1988. | 1989. | 1990. | 1991. | 1992. | 1993. | 1994. | 1995. | ► | ►►

Decenije:

◄ | 1960-e | 1970-e | 1980-e | 1990-e | 2000-e | 2010-e | 2020-e | ►

Vijekovi:

◄ | 19. vijek | 20. vijek | 21. vijek | ►

Kratke činjenice

1991. u drugim kalendarima
Gregorijanski kalendar	1991 MCMXCI
Ab Urbe condita	2744
Asirski kalendar	6741
Bahá'í kalendar	147–148
Bengalski kalendar	1398
Berberski kalendar	2941
Budistički kalendar	2535
Burmanski kalendar	1353
Bizantijski kalendar	7499–7500
Kineski kalendar	庚午年 (Metalni Konj) 4687 ili 4627 — do — 辛未年 (Metalni Koza) 4688 ili 4628
Koptski kalendar	1707–1708
Diskordijanski kalendar	3157
Etiopijski kalendar	1983–1984
Hebrejski kalendar	5751–5752
Hinduski kalendari
- Vikram Samvat	2047–2048
- Šaka Samvat	1913–1914
- Kali Juga	5092–5093
Holocenski kalendar	11991
Igbo kalendar	991–992
Iranski kalendar	1369–1370
Islamski kalendar	1411–1412
Džuče kalendar	80
Julijanski kalendar	Gregorijanski minus 13 dana
Korejski kalendar	4324
Minguo kalendar	Tajvan 80 民國80年
Tajlandski solarni kalendar	2534
Unixovo vrijeme	662688000–694223999
Ova kutija: pogledaj razgovor uredi

Bila je to posljednja godina Hladnog rata, koji je počeo 1947. godine. Tokom godine, Sovjetski Savez se raspao, ostavljajući na svom mjestu petnaest suverenih republika i ZND. U julu 1991. Indija je napustila svoju politiku dirigizma, licencne uprave i autarkije i započela opsežnu liberalizaciju svoje ekonomije. Ovo je povećalo BDP, ali i povećalo nejednakost prihoda u naredne dvije decenije.^[1] Koalicione snage 34 zemlje koje su odobrile UN borile su se protiv Iraka, koji je izvršio invaziju i anektirao Kuvajt prethodne 1990. godine. Sukob je nazvan Zaljevski rat i označio je početak stalnog američkog vojnog prisustva na Bliskom istoku. Sukob između Srbije i ostalih jugoslovenskih republika doveo je do početka jugoslovenskih ratova, koji su trajali do kraja decenije.

U kontekstu aparthejda, godinu dana nakon oslobođenja političkog zatvorenika Nelsona Mandele, parlament Južne Afrike ukida Zakon o registraciji stanovništva iz 1950. godine, poništavajući rasnu klasifikaciju stanovništva, ključnu komponentu aparthejda.^[2]

Godine 1991. došlo je do uspona desetogodišnjeg podsticanja domaće ekonomije SAD- a, kada je industrijski prosjek Dow Jonesa u aprilu po prvi put bio izvanredno zatvoren na iznad 3.000.^[3] Ovu situaciju je prekinuo samo Dot-com balon 2000–2002.

U augustu je World Wide Web, prvobitno zamišljen tokom prethodne godine, pušten izvan CERN- a drugim istraživačkim institucijama, počevši od januara 1991. godine i javno objavljen u augustu, čime je uspostavljena i prva web stranica ikada, "info.cern.ch". Ovaj korak je bio ključni faktor koji je doveo do javnog proboja interneta sredinom 1990-ih, koji bi na kraju ubrzao već tekuću globalizaciju širom svijeta.

Što se tiče popularne kulture, tokom ove godine alternativni rok je doživio novi vrhunac popularnosti kada su objavljeni neki od najranijih muzičkih eksponenata gotovo nepoznatog grunge zvuka, uključujući uticajni album Nevermind grupe Nirvana iz Sijetla u septembru 1991. godine^[4] Također je 1991. hip-hop muzika dostigla neviđeni mejnstrim nivo uspjeha.^[5] Forme derivata elektronske muzike također su počinjale da dobijaju zamah i definisale su, samo sa prethodnim scenama, zvuk tokom većeg dijela decenije.

Remove ads

Događaji

Januar

9. januar – Predsjedništvo SFRJ usvojilo Naredbu kojom naređuje rasformiranje svih nelegalnih paravojnih jedinica na teritoriji SFRJ.

Februar

19. februar – Počelo 26. svjetsko prvenstvo u biatlonu u muškoj i 8. prvenstvo u ženskoj konkurenciji, u finskom gradu Lahtiju.

Mart

2. mart – U Pakracu došlo do sukoba hrvatske policije i Srba.
9. mart – U Beogradu održane masovne demonstracije srbijanske opozicije koje su se tokom dana pretvorile u žestoki sukob sa milicijom gdje su život izgubile dvije osobe. Na zahtjev predsjednika Srbije, Slobodana Miloševića, Predsjedništvo SFRJ odobrilo izvođenje tenkova JNA na beogradske ulice.
12. mart – Predsjedništvo SFRJ otpočelo sjednicu u funkciji Vrhovne komande oružanih snaga, na kojoj je generalski vrh JNA zahtijevao uvođenje vanrednog stanja u Jugoslaviji. Borisav Jović (predsjednik Predsjedništva iz Srbije), Jugoslav Kostić (Vojvodina), Nenad Bućin (Crna Gora) i Riza Sapundžiju (Kosovo) podržali predlog, a Stipe Mesić (Hrvatska), Vasil Tupurkovski (Makedonija) i Bogić Bogićević (Bosna i Hercegovina) glasali protiv. Predstavnik Slovenije, Janez Drnovšek, nije prisustvovao sjednici.
15. mart – Predsjednik Predsjedništva SFRJ, Borisav Jović, poslije i trećeg odbacivanja generalskog prijedloga o uvođenju vanrednog stanja u Jugoslaviji, podnio ostavku na svoju dužnost.
16. mart – Srbijanski predsjednik, Slobodan Milošević, u televizijskom obraćanju javnosti poručio da Srbija više neće priznavati odluke saveznog Predsjedništva.
25. mart – U Karađorđevu Slobodan Milošević i predsjednik Hrvatske, Franjo Tuđman,razgovarali o podjeli Bosne i Hercegovine.

April

3. april – Vijeće sigurnosti UN izglasalo rezoluciju o prekidu vatre u Zaljevskom ratu i zatražilo od Iraka da uništi oružje za masovno razaranje.

Maj

1. maj – U Borovu Selu sukobile se hrvatska policija i srbijanske paravojne jedinice; poginulo 12 hrvatskih policajaca.
12. maj – Održan Referendum o statusu SAO Krajine.
19. maj – Održan Referendum o nezavisnosti Hrvatske.

Juni

25. juni – Slovenija i Hrvatska proglašavaju nezavisnost.
27. juni – U Sloveniji došlo do sukoba između JNA i slovenske Teritorijalne odbrane. Tokom desetodnevnog ratovanja, poginulo oko 40 vojnika JNA.

Juli

7. juli – Potpisana Brionska deklaracija, dokument o prekidu vojnih sukoba između JNA i MUP-a Slovenije;
28. juli – Pod pokroviteljstvom YUTEL-a održan u Sarajevu koncert YUTEL za mir.

August

27. august – Moldavija dobija nezavisnost od SSSR-a.

Septembar

8. septembar – U Makedoniji odrzava se referendum za nezavisnost od SFRJ. 95% glasača izjasnjava se za nezavisnost.
25. septembar – Donesena Rezolucija Vijeća sigurnosti broj 713, o uvođenju embarga na uvoz oružja i vojne opreme na području SFRJ.

Oktobar

1. oktobar – JNA sa četničkim snagama započinje invaziju na Dubrovnik i okolna mjesta
3. oktobar – Nakon isteka tromjesečnog moratorija na proglašenje nezavisnosti, sklopljenog uz posredovanje predstavnika Evropske zajednice na Brionima u julu 1991. godine, JNA proglašava djelomičnu mobilizaciju.
5. oktobar – Linus Torvalds objavio prvu zvaničnu verziju Linux kernela
8. oktobar – Hrvatska proglašava prekid svih veza s ostatkom SFRJ.
15. oktobar – Skupština BiH donijela Akt o reafirmaciji suverenosti Republike Bosne i Hercegovine. Tim činom odlučeno je da se povuku predstavnici BiH iz rada saveznih organa dok se ne postigne dogovor između svih republika koje sačinjavaju Jugoslaviju. Na to su pristali predstavnici SDA i HDZ, dok su predstavnici SDS-a odbili djelovati po donesenom aktu.

Novembar

12. novembar – HDZ BiH proglasio tzv. Hrvatsku zajednicu Posavine u Bosanskom Brodu.
14. novembar – Kambodžanski princ Norodom Sihanouk vratio se u Phnom Penh nakon što je bio 13 godina u egzilu.
17. novembar – Sobranje Makedonije usvojilo Ustav koji je tu bivšu jugoslavensku republiku označio kao nezavisnu državu u postojećim administrativnim granicama. Od 120 zastupnika za Ustav su glasala 92.
18. novembar
- Mate Boban proglasio u zapadnoj Hercegovini "Hrvatsku zajednicu Herceg-Bosna", koja je kasnije, 28. augusta 1993. preimenovana u "Hrvatsku republiku".
- Nakon višemjesečnih teških borbi, JNA i srbijanske paravojne jedinice ušle u hrvatski grad Vukovar.
27. novembar – Donesena Rezolucija Vijeća sigurnosti broj 721, o slanju mirovnih trupa u SFRJ, nakon prekidanja oružanih sukoba.