Ajdovščina

Ajdovščina (njemački: Haidenschaft, italijanski: Aidussina) naseljeno je mjesto i općina na sjevernom Tršćanskom krasu od 6.843 stanovnka^[1], te službeni grad u Sloveniji, u Goriškoj regiji.

Ajdovščina
Grad
Občina Ajdovščina
pogled na Ajdovščinu i Trnovski gozd
Grb
Ajdovščina Lokacija u Sloveniji
Koordinate: 45°53′13″N 13°54′36″E
Država	Slovenija
Statistička regija	Goriška
Vlada
• Gradonačelnik	Tadej Beočanin (SD)
Površina
• Općina	245,20 km2
• Naselje	6,951 km2
Najveća nadmorska visina	105 m
Stanovništvo (2021)
• Općina	19.704
• Općina (gustoća)	80,36 /km2
• Naselje	6.922
• Naselje (gustoća)	995,83 /km2
Vremenska zona	CET (UTC+01:00)
• Ljeti (DST)	CEST (UTC+02:00)
Poštanski broj	5270 Ajdovščina
Pozivni broj	(+386) 5
Veb-sajt	Općina Ajdovščina

Ostaci kasnoantičkog castruma Ad Fluvium Frigidum

Geografija

Ajdovšina leži na Krasu, na sjevernom dijelu kraškog polja Vipavska dolina, na cesti između Postojne i Nove Gorice od koje je udaljena manje od 20 km, a od Jadranskog mora (Tršćanski zaliv) 14 km zračne linije.

Ajdovščina se nalazi na ušću potoka Lokavščak u Hublju,.koji se malo dalje ulijeva u rijeku Vipavu.

Historija

Rimljani su preko te doline izgradili cestu Via Gemina koja je povezivala rimsku Aquileju sa Emonom, pa uz nju izgradili malo odmorište poznato kao Fluvio Frigido. Oni su negdje oko 270. započeli graditi svoj castrum kao dio obrambenog sistema utvrda i bedema Julijski zid - Claustra Alpium Iuliarum, koje su trebale braniti istočne granice carstva koji se u ovom dijelu Krasa naziva i Ajdovski put. Od tada se mjesto zove Castra Ad Fluvium Frigidum (Logor kod studene vode).

Kod zidina castruma se između 5 i 6. septembra 394. vodila Bitka kod Frigide između vojski Istočnog i Zapadnog Rimskog Carstva. Pobjedio je bizantski car Teodosije I koji je lično vodio vojsku Istočnog carstva i porazio uzurpatora Evgenija i njegova magistera milituma Arbogasta. Castrum su 451. razorili Huni predvođeni Atilom^[2]

Nakon burnih vremena barbarskih provala, grad je tokom svoje milenijske historije bio jedno vrijeme posjed Akvilejske patrijarhije, a nakon tog Mletačke Republike, Habsburgovaca, Francuskog Carstva, Austro-Ugarske i Kraljevine Italije. U Ajdovščini je u Bratinovoj dvorani, pri samom kraju Drugog svjetskog rata - 5. maja 1945.osnovana prva slovenska narodna vlada, Danas je to dan općine, kao uspomena na taj događaj.

Do teritorijalne reorganizacije u Sloveniji nalazila se u sastavu stare opštine Ajdovščina.

Znamenitosti

Najpoznatiji spomenik Ajdovščine su ostatci Rimskog Castruma Ad Fluvium Frigidum. U neposrednoj okolici grada nalazi se pitoreskni gradić Vipavski Križ i 5 vojničkih groblja poginulih austrougarskih vojnika za vrijeme Prvog svjetskog rata.

Stanovništvo

Ajdovščina (naseljeno mjesto)

Broj stanovnika po popisima[3]
1948	1953	1961	1971	1981	1991	2002	2011	2021
2.444	2.894	3.309	4.126	5.581	6.116	6.373	6.656	6.922

Poplava 1928.

Napomena: U 1953. povećano za naselja Gradišče i Šturje koja su ukinuta, za koja sadrži podatke u 1948. U 2002. povećano za dio naselja Grivče. U 2009. izvršena je manja razmjena teritorija između naselja Ajdovščina i Grivče.

Teritorijalna organizacija i pripadnost naselja

Ajdovščina[3]
Godina popisa	Država / Republika	Okraj (srez) / Općina	Naselja i dijelovi naselja (br. stanovnika)
1948	FNRJ / NR Slovenija	Gorica / MNO Ajdovščina	Ajdovščina (1.971), Gradišče (32), Šturje (441)
1953	FNRJ / NR Slovenija	Gorica / Općina Ajdovščina	Ajdovščina (2.894): Ajdovščina (2.864), Gradišče (30)
1961	FNRJ / NR Slovenija	Gorica / Općina Ajdovščina	Ajdovščina (3.309)
1971	SFRJ / SR Slovenija	Ajdovščina	Ajdovščina (4.126)
1981	SFRJ / SR Slovenija	Ajdovščina	Ajdovščina (5.581)
1991	SFRJ / SR Slovenija	Ajdovščina	Ajdovščina (6.116)
2002	Slovenija	Ajdovščina	Ajdovščina (6.373)
2011	Slovenija	Ajdovščina	Ajdovščina (6.656)
2021	Slovenija	Ajdovščina	Ajdovščina (6.922)

Napomena: MNO je skr. za Mjesni narodni odbor.