HeLa ćelija

HeLa ćelija – također i Hela ili hela ćelija – je tip ćelije u umrtvljenoj ćelijskoj liniji koja se upotrebljava u naučnim istraživanjima.^[1] Ona je najstarija i najšire upotrebljavana linija ljudskih ćelija^[2] Linija je izvedena iz ćelija kancera grlića maternice, koje su uzete 8. februara 1951^[3] od Henriette Lacks, pacijentice koja je umrla od raka, 4. oktobra 1951. Za ćelije je utvrđeno da su izuzetno izdržljive i proliferativne (brzodijeleće), što opravdava njihovu široku primjenu u naučnim istraživanjima.^[4][5]

Mikrografija apoptozne HeLa ćelije pod skenirajućim elektronskim mikroskopom
(Zeiss Merlin HR-SEM)

Snimak multifotonskom fluorescencijom kultiviranih HeLa ćelija sa fluorescentnim proteinskim ciljevima Golgijevog aparata (narandžasto), mikrotubula (zeleno) i brojača bojenjem za DNK (cijan).
(Nikon RTS2000MP prilagođeni laserski skenirajući mikroscop)

Imunofluoroscencijski snimak HeLa ćelija raslih u kulturi tkiva i bojenih antitijelima za aktin (zeleno), vimentin (crveno) i DNK (plavo).
(Slika dobijena ljubaznošću EnCor Biotechnology Inc.)

Ćelije Lacksinog tumora su bile uzete bez bez njenog znanja ili pristanka istraživača Georgea Geya, koji je utvrdio da su se mogle održavati u životu.^[6] Prije toga, ćelije koje su kultivirane iz drugih ćelija mogle su preživjeti samo nekoliko dana.

Naučnici su proveli više vremena pokušavajući da ćelije održe u životu nego na stvarna istraživanja o njima, ali neke ćelije iz uzorka Lacksinog tumora ponašale su se drugačije od drugih. George Gey je uspio izolirati jednu specifičnu ćeliju, umnožiti je i pokrenuti liniju ćelija. Gey je tu liniju nazvao uzorak HeLa, prema početnim slovima imena Henriette Lacks. To su bile prve ljudske ćelije uzgojene u laboratoriju koje su bile "besmrtne", što znači da one ne umiru nakon nekoliko ćelijskih podjela, i mogu se koristiti za obavljanje mnogih eksperimenata. To predstavlja ogromnu blagodat za medicinska i biološka istraživanja.^[5]

Stabilan rast HeLa ćelija omogućio je istraživačima u bolnici University of Minnesota Hospital da postignu uspješan rast polio virusa, omogućavajući razvoj odgovarajuće vakcine,^[7] a 1954., Jonas Salk, upotrebom ovih ćelija, razvio je vakcinu za polio virus.^[5][8] Da bi testirali Salkovu novu vakcinu, ćelije su stavili u masovnu proizvodnju u prvoj tvornici koja je ikada proizvodila ćelije.^[9]

U 1955., HeLa ćelije su bile prve ljudske ćelije koje su uspješno klonirane.^[10] Potražnja za HeLa ćelijama brzo je rasla. Budući da su stavljene u masovnu proizvodnju, Lacksine ćelije su koristili naučnici širom svijeta za "istraživanje raka, AIDS-a, efekata zračenja i otrovnih materija, mapiranje gena, i bezbroj drugih naučnih težnji.^[8] HeLa ćelije se koriste za testiranje ljudske osjetljivosti na trake, ljepilo, kozmetiku, i mnoge druge proizvode. Naučni su umnožili oko 20 tona njenih ćelija,^[5][11] a zaštićeno je gotovo 11.000 patenata koji uključuju HeLa ćelije.^[5]

Također pogledajte

• Glavni kompleks histokompatibilnosti
• HLA sistem leukocitnih antigena