Natrij-karbonat

Natrij-karbonat (Na₂CO₃), često pogrešno nazvan soda je so natrija i ugljične kiseline (H₂CO₃). Kao dodatak prehrambenim namirnicama nosi oznaku E500.

Natrij-karbonat
Općenito
Hemijski spoj	Natrij-karbonat
Druga imena	E500, soda, kalcinisana soda
Molekularna formula	Na2CO3
CAS registarski broj	497-19-8
Kratki opis	bezbojni kristalni prah
Osobine1
Molarna masa	105,99 g/mol
Agregatno stanje	čvrsto
Gustoća	2,53 g/cm3
Tačka topljenja	851 °C
Tačka ključanja	1600 °C (raspada se)
Rastvorljivost	217 g/l u vodi (na 20 °C)
1 Gdje god je moguće korištene su SI jedinice. Ako nije drugačije naznačeno, dati podaci vrijede pri standardnim uslovima.

Modifikacije

Natrij-karbonat je polimorfna supstanca, koja se kristalizira u različitim kristalnim sistemima, u zavisnosti od pritiska i temperature. Može biti bezvodna ili sadržavati kristalnu vodu (hidrat).

• Bezvodni natrij karbonat: Poznat i kao mineral natrit ili kao kalcinisana soda. To je bijeli prah koji se topi na 853 °C i ima gustoću od 2,51 g/cm³. Stvara se na temperaturama višim od 107 °C.

• Monohidrat, Na₂CO₃•H₂O: Poznat i kao mineral termonatrit, stvara se na temperaturama višim od 35,4 °C iz heptahidrata.

• Dihidrat, Na₂Ca(CO₃)₂•2H₂O: poznat i kao mineral pirsonit

• Pentahidrat, Na₂Ca(CO₃)₂•5H₂O: mineral gailusit ili natrokalcit.

• Heptahidrat, Na₂Ca(CO₃)₂•7H₂O: Stvara se na temperaturama iznad 32,5° °C iz dekahidrata.

• Dekahidrat, Na₂Ca(CO₃)₂•10H₂O: poznat i kao mineral soda ili kristalna soda, kristalizira se na temperaturama ispod 32,5 °C iz zasičenog rastvora natrij karbonata.

Osobine

Kao so slabe ugljične kiseline reagira sa jakim kiselinama koje iz njega istiskuju ugljik-dioksid. U vodi se rastvara oslobađajući toplotu te uslijed hidrolize daje bazičan rastvor.

Nalazišta

Veća nalazišta natrij karbonata se nalaze u Egiptu (jezero Natron), istočnoj Africi (mnoga isušena jezera i vodotoci), Kaliforniji, Meksiku i južnoj Sahari.

Upotreba

Natrij karbonat se koristi još od antike. U starom Egiptu se koristio za mumificiranje, kao i za proizvodnju keramike, stakla te kao sredstvo za čišćenje. Danas se koristi u razne industrijske svrhe, te se smatra jednim od važnih hemijskih proizvoda. U svijetu se godišnje proizvede oko 39 miliona tona sode (1997), a najveći dio se upotrijebi industriji stakla, proizvodnji sredstava za čišćenje i izbjeljivanje, industriji papira i drugim.

Također pogledajte

• Natrij-hidrogenkarbonat