Odžaci (Konjic)

Odžaci su naseljeno mjesto u općini Konjic, Bosna i Hercegovina. Naselje Odžaci su sjedište MZ Bjelimići. Ime Odžaci može dolaziti od slavenske modifikacije turske riječi "odžak", što znači "dimnjak" ili "kula", a najvjerovatnije je nazvano po nekoliko kula begova Šurkovića koje su u tom selu sagrađene prije oko 400 godina.^[2]

Odžaci
(naselje)
Odžaci Lokacija u Bosni i Hercegovini
Koordinate: 43.5189°N 18.2278°E / 43.5189; 18.2278
Država	Bosna i Hercegovina
Entitet	Federacija Bosne i Hercegovine
Kanton	Hercegovačko-neretvanski
Općina	Konjic
Stanovništvo (2013)
• Naseljeno mjesto	70
Vremenska zona	CET (UTC+1)
• Ljeti (DST)	CEST (UTC+2)
Pozivni broj	(+387) 36
Matični broj	127728[1]
Matični broj općine	10529

Historija

Humski velikaš Juraj Čemerović, koji je bio u službi hercega Stjepana, imao je svoj dvor u lokalitetu današnjih Odžaka, kao i svoje posjede, koji su kasnije bili u timaru begova Šurkovića (Anđelić 1982: 88, 99). Jedino naziv Odžaci, koji se najvjerovatnije odnosi na spomenute odžake, ukazuje na to otkad otprilike postoje pod tim imenom, a spominjanje posjeda Juraja Čemerovića govori da je moguće da je naselje oko posjeda postojalo i prije osmanlijske okupacije Bosne. Inače, prostor naselja Odžaci prije dolaska Osmanlija pripadao je Zagorskoj župi i naselju koje se u poveljama spominje kao Bjelimići i u čijoj je blizini srednjovjekovna utvrda Veletin (blizu današnjeg sela Ocrkavlje u Bjelimićima).^[2]

Historijsko područje – Nekropola sa stećcima Gradić u Odžacima, proglašena je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.^[3] Na lokalitetu Gradić evidentirano je 100 stećaka, od čega 98 sanduka i 2 ukrašena sljemenjaka. Obrada stećaka je neujednačena, orijentirani su u pravcu istok-zapad u nizovima.

Historijsko područje – Nekropola sa stećcima Česmina glava u Odžacima, takođe proglašena je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.^[4] Na ovom lokalitetu evidentirano je 68 stećaka, od čega 63 sanduka i 5 sljemenjaka. Stećci su dobro obrađeni, svi su neukrašeni i orijentirani u pravcu istok–zapad.

U ovm naselju postoji i treća nekropola, Ježeprasina, sa oko 130 stećaka.

Historijska građevina – Šurkovića (Odžakovića) kula u Odžacima, je još jedan nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.^[5] Kula, kao stambeno-fortifikacijski objekat, predstavlja „poseban tip starije muslimanske kuće... poluutvrđeni dvorac feudalaca i, po svoj prilici, izdanak stambene kulture srednjeg vijeka. Obično su ih gradili spahije, zaimi i kapetani. Svega 37 porodica u Hercegovini posjedovalo je beglučke komplekse veće od 575.000 m². U selu su se nalazile do sredine XX vijeka tri kule i više odžaka. Uz svakoj od kula bio je bunar. Hamdija Kreševljaković ih datira u 16-17. vijek. Pošto je objekat već duže vremena van upotrebe, unutrašnjost objekta je u zapuštenom stanju.

Stanovništvo

Sastav stanovništva – naselje Odžaci
	2013.	1991.	1981.[6]	1971.[7]
Osoba	70 (100,0%)	105 (100,0%)	153 (100,0%)	177 (100,0%)
Bošnjaci	69 (98,57%)	98 (93,33%)1	142 (92,81%)1	152 (85,88%)1
Ostali	1 (1,429%)	–	–	4 (2,260%)
Hrvati	–	7 (6,667%)	8 (5,229%)	15 (8,475%)
Jugoslaveni	–	–	2 (1,307%)	3 (1,695%)
Srbi	–	–	1 (0,654%)	3 (1,695%)

1. ¹ Modalitet Muslimani se danas označava kao modalitet Bošnjaci.

Literatura

• Hamdija Kreševljaković, Naše starine - Godišnjak Zavoda za zaštitu spomenika kulture Bosne i Hercegovine, broj II. Sarajevo: 1954. -Kule i odžaci u Bosni i Hercegovini