UNESCO

From Wikipedia, the free encyclopedia

UNESCO
Remove ads

UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization), odnosno Organizacija Ujedinjenih nacija za obrazovanje, nauku i kulturu, specijalna je agencija Ujedinjenih nacija osnovana 1946. Njen je osnovni cilj doprinijeti miru i sigurnosti podržavanjem saradnje među nacijama kroz obrazovanje, nauku i kulturu kao metode pospješivanja univerzalnog poštovanja pravde, zakona, ljudskih prava i osnovnih ljudskih sloboda.

Kratke činjenice Datum osnivanja, Vrsta ...

UNESCO ima 194 zemlje članice (11 pridruženih i 1 posmatrač)[2], a neke članice nisu nezavisne države. Glavno je sjedište organizacije u Parizu, uz više od 50 ureda širom svijeta. UNESCO aktivnosti provodi kroz pet glavnih programa: obrazovanje, prirodne nauke, sociologija, kultura i komunikacije. Također sponzoriše projekte za pismenost, razvoj tehnike i pedagogije, međunarodne nauke, projekte regionalne kulturne historije, projekte promovisanja kulturne raznolikosti i programe koji podržavaju međunarodne dogovore o čuvanju svjetske kulturne i prirodne baštine.

Jedna od uloga UNESCO-a je da održava listu mjesta svjetske kulturne baštine. Ta mjesta smatraju se važnim prirodnim ili historijskim mjestima ili objektima čije je očuvanje važno za cjelokupnu svjetsku zajednicu. UNESCO, s druge strane, nije odgovoran da održava ili štiti mjesto koje je na njegovim listama.

Remove ads

Historija

Porijeklo

UNESCO i njegov mandat za međunarodnu saradnju mogu se pratiti do rezolucije Društva naroda od 21. septembra 1921, da se izabere Komisija za proučavanje izvodljivosti da nacije slobodno dijele kulturna, obrazovna i naučna dostignuća.[3][4] Ovo novo tijelo, Međunarodni komitet za intelektualnu saradnju (ICIC), osnovano je 1922.[5] i među svojim članove imalo je takve ličnosti kao što su Henri Bergson, Albert Einstein, Marie Curie, Robert A. Millikan i Gonzague de Reynold (tako da je bila komisija manjeg dijela Društva naroda koja je u osnovi bila fokusirana na Zapadnu Evropu[6]). Međunarodni institut za intelektualnu saradnju (IIIC) je tada osnovan u Parizu u septembru 1924, da djeluje kao izvršna agencija za ICIC.[7] Međutim, početak Drugog svjetskog rata u velikoj mjeri je prekinuo rad ovih organizacija prethodnika.[8] Kad je riječ o privatnim inicijativama, Međunarodni biro za obrazovanje (IBE) počeo je raditi kao nevladina organizacija u službi međunarodnog obrazovnog razvoja od decembra 1925. i pridružio se UNESCO-u 1969, nakon što je osnovao zajedničku komisiju 1952.[9]

Stvaranje

Nakon potpisivanja Atlantske povelje i Deklaracije Ujedinjenih nacija, Konferencija savezničkih ministara obrazovanja (CAME) započela je sastanke u Londonu koji su nastavljeni od 16. novembra 1942. do 5. decembra 1945. Dana 30. oktobra 1943. neophodnost za osnivanje međunarodne organizacije je izražena u Moskovskoj deklaraciji, oko koje su se dogovorile Kina, Ujedinjeno Kraljevstvo, Sjedinjene Države i Sovjetski Savez. Potom su uslijedili prijedlozi Konferencije u Dumbarton Oaksu od 9. oktobra 1944. Na prijedlog CAME i u skladu s preporukama Konferencije Ujedinjenih nacija o međunarodnoj organizaciji (UNCIO), održane u San Franciscu od aprila do juna 1945., Konferencija za osnivanje obrazovne i kulturne organizacije Ujedinjenih nacija (ECO/CONF) sazvana je u Londonu od 1. do 16. novembra 1945. Zastupljene su bile 44 vlade. Ideju UNESCO-a je u velikoj mjeri razvio Rab Butler, ministar obrazovanja Ujedinjenog Kraljevstva, koji je imao veliki utjecaj na njegov razvoj.[10] Na ECO/CONF, Ustav UNESCO-a je predstavljen i potpisan od strane 37 zemalja, a osnovana je i Pripremna komisija,[11] koja je radila između 16. novembra 1945. i 4. novembra 1946. — ​​datuma kada je Ustav UNESCO-a stupio na snagu polaganjem dvadesete ratifikacije od strane jedne države članice.[12]

Prva Generalna konferencija održana je od 19. novembra do 10. decembra 1946. i izabrala je Juliana Huxleya za generalnog direktora.[13] Pukovnik vojske Sjedinjenih Država, predsjednik univerziteta i zagovornik građanskih prava Blake R. Van Leer također se pridružio kao član.[14] Ustav je izmijenjen u novembru 1954. kada je Generalna konferencija odlučila da članovi izvršnog odbora budu predstavnici vlada država čiji su državljani i da neće, kao ranije, djelovati u ličnom svojstvu.[15] Ova promjena u upravljanju razlikovala je UNESCO od njegovog prethodnika, ICIC-a, u načinu na koji će zemlje članice raditi zajedno u oblastima nadležnosti organizacije. Kako su države članice tokom vremena radile zajedno na realizaciji UNESCO-vog mandata, politički i historijski faktori su oblikovali operacije organizacije, posebno tokom Hladnog rata, procesa dekolonizacije i raspada Sovjetskog Saveza.[16][17]

Remove ads

Programi i projekti

UNESCO broji 194. država članica. Sjedište organizacije je u Parizu, s više od 50 regionalnih ureda, institucija i centara u svijetu.

UNESCO provodi svoje akcije putem 5 glavnih programa:

  1. obrazovanje,
  2. prirodne i društvene nauke,
  3. sociologija,
  4. kultura i
  5. komunikacija s informatikom.

Projekti sponzorisani od UNESCO-a uključuju opismenjavanje, programe tehničke obuke, obuke učiteljskog kadra, međunarodne naučne programe, regionalne i kulturne projekte historije, promovirsnje kulturoloških različitosti, međunarodne projekte zaštite svjetskog kulturnog i prirodnog naslijeđa, ljudskih prava, te pokušaja prevladavanja jaza između digitalno razvijenih i nerazvijenih zemalja.

Glavna skupština UNESCO-a 2001. usvojila je Opću deklaraciju o kulturnoj raznolikosti. Deklaracija je za pomoć državama "da u vlastitim sredinama, poštujući i promovišući kulturnu raznolikost, stvore uslove za dijalog kultura i civilizacija u uslovima globalizacije".[18]

Remove ads

Države članice

Thumb
  Države članice
  Zavisne teritorije
  Pridružene članice
  Države posmatrači

Od jula 2023. UNESCO ima 194 država članica i 12 pridruženih članica.[19] Neke članice nisu nezavisne države, a neke članice imaju dodatne nacionalne organizacione komitete sa nekih od svojih zavisnih teritorija.[20] Stranke UNESCO-a su države članice Ujedinjenih nacija (osim Izraela[21] i Lihtenštajna), kao i Cookova Ostrva, Niue i Palestina.[22][23] Sjedinjene Američke Države i Izrael napustile su UNESCO 31. decembra 2018.[24][25] ali su se Sjedinjene Države ponovo pridružile 2023.[26][27]

Generalni direktori

Generalni direktori od osnivanja 1946. bili su:

Više informacija Redni broj, Fotografija ...
Remove ads

Glavne konferencije

Spisak sjednica Generalne konferencije UNESCO-a održanih od 1946:[1]

Više informacija Session, Mjesto ...
Remove ads

Reference

Vanjski linkovi

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads
Remove ads