Уһанай хаалта

Уһанай хаалта (ᠤᠰᠤᠨ ᠤ ᠬᠠᠭᠠᠯᠲᠠ) гээшэ гадаргын уһые суглуулжа хэмэл нуур, газар доорохи уһые суглуулжа уһанай нөөсэ бүхы сан байгуулхада ашаглагдадаг барилга юм. Уһанай хаалтаар хашагдан бии болоһон хэмэл нуурынь үерһөө дан ганса хамгаалхагүй, уһажуулга, уһа хангамжа, үйлэдбэриин уһанай хэрэглэлгэ, уһан ажахы болон уһан тээбэри зэргэдэ аша холбогдолтой. Уһанай эршэм хүсэн хадаа уһанай хаалта барижа эршэм хүсэн үйлэдбэрилхэ гол шаардалга юм. Уһанай хаалтань мүн уһа ехэтэй газарта урдаса тохируулга хэжэ суглуулжа уһа багатай газарта хубаарилха зорилготойгоор баригдадаг. Үерэй хаалта гү, али далан гэхэ мэтэнь газар нютагые уһанай аюулһаа хамгаалха, уһые зайлуулха үүргэтэйгээр гол ба уһанай урасхалай шэглэлэй дахууда гү, али шэглүүлхэ байдалаар баригдадаг бол уһанай хаалтань уһые суглуулха үүрэгтэйгээр голой урасхалда хүндэлэн шэглэлдэ баригдадаг барилга юм.

Түрэлнүүд

Тасманидахи Гордон уһанай хаалта аркатай уһанай хаалта юм.

Уһанай хаалта хадаа байгаалиин үзэгдэл, амитад (жээшэнь, минжэ), болон хүнэй туһалалсаатай бии болоно. Хүнэй гараар бүтээгдэһэн уһанай хаалтые бүтээсэлэл, үүргэ, болон хэмжээнһээнь хамааруулжа дараахи байдалаар ангилна.

Бүтээсэлэл болон бариһан материал дээрэ үндэһэлэн уһанай хаалтые хилбархан ангилжа болохо ба эндэ аркатай хүндын хүсэнэй уһанай хаалтанууд, шоройн хаалтанууд, үрэгтэ уһанай хаалтанууд болон бусад дэд түрэлэй ангилалнууд байна.

Бүтээсээр ангилха һаа, уһанай хаалтын түрэлнүүд иимэ:

• Аркатай уһанай хаалта
• Хүндын хүсэнэй уһанай хаалта
• Аркатай хүндын хүсэнэй уһанай хаалта
• Далан
• Шоройн уһанай хаалта
• Шулуун дүүргэлтэтэй уһанай хаалта
• Бетон хушалтатай шулуун уһанай хаалта
• Шоройн дүүргэлтэтэй уһанай хаалта

Хэрэглэлгээр ангилаа хада, уһанай хаалтын түрэлнүүд иимэ:

• Туһалха уһанай хаалта
• Уһа халиха уһанай хаалта
• Хинаха уһанай хаалта
• Хуурай уһанай хаалта
• Тохируулха уһанай хаалта
• Газар доорохи уһанай хаалта
• Хаягдалай уһанай хаалта/далан

Ном зохёол

• «Проектирование грунтовых плотин» — Учебное пособие/А. Л. Гольдин, Л. Н. Рассказов — М.:Изд-во АСВ/2001 — 384 стр.
• Гришин М. М. «Гидротехнические сооружения» — Учебник, части 1 и 2, 1979.