Бээжэн

Бээжэн (хитадаар 北京 Běijīng, «хойто ниислэл») — Бүгэдэ Найрамдаха Хитад Арад Уласай ниислэл; уласайнгаа улас түрэ, соёл, болобсролой түб;^[1] ямар нэгэн нэгжид (можо г.м) харьяалагддахгүй шууд уласай дооро байдаг дүрбэн хотын нэгэ.

Бээжэн хото
—  түб засагай харьяатан хото  —
хитадаар 北京市
Skyline of Бээжэн хото
Хитад орон дахи Бээжэн хотын нютаг Хитад орон дахи Бээжэн хотын нютаг
Улас орон
Уласай хото	Бээжэн
Хошуун мэтэ	Нэрэ бүхы 16 дүүргэ, 2 шянь
Газар нютаг	16,808 км²
Газарай байса	д.т.д 43.5 м
Хүн зон	2010 ондо 17,311,896 хүн
Нягтарал	1182 хүн/км²
Арад түмэн	96% - хитад, 4% - бусад
Нютагай олон	Бээжэнгэйнхан
Намын дарга	Гуо Жинлон
Хотын дарга	Ван Аньшунь
Сагай бүһэ	Бээжэнгэй саг (НЗНС+4)
Телефоной_код	+57 10
Шууданай индекс	100000 — 102600
Автомашин	京A, C, E, F, H 京B (хүлэснэй унаа) 京G (хотоһоо гадуур) 京O (түрэ, сагдаа)
Сахим газар	beijing.gov.cn (хитадаар)

Бээжэнгэй хүн зоной тоо хурсаар ургажа байгаа. 1953 онд 2.8 сая, 1982 онд 9.2 сая, 2000 онд 13.6 сая хүн амтай байсан бол 2010 онд 19.6 сая оршин суугчтай болсон.^[2] Энэни уласдаа Шанхайн дараа, дэлхэйдэ эхэнэй 10-т багтаха ехэ тоо юм.

Нэрэ

Оршин сагта ямаршье хэлэн байһан энэ хотын нэрэ доорохо хоёрын нэгэндэ хамаарна.

1. англи: Beijing, хас. Бейжің, солонгосоор 베이징 be-i-jing гэхэ мэтээр жишээлжэ болохо хитад хэлэнэй умарда аялгууг баримталһан хэлбэр байдаг. 北京-г пинь-инь галиг (1982 онһоо)-аар Běijīng («хойто ниислэл») гэнэ. 北 běi - «хойто», 京 jīng - «ниислэл» гэхэ хоёр дүрһэ үзэг юм. Монгол хэлэнээ Бээжэн, гэжэ хэбшин тогтоһон үүндэ багтана.
2. француз: Pékin, ород: Пекин, англи: Peking гэхэ мэтэ адлихан 北京 гэжэ бэшэдэгшье урда нютагай аялгууда тулгуурилһан ДИУ-ын үедэ (1912 он) зохёогдоһон галигһаа тухайн хэлэндэ анха ороһоноороо үлэжэ хосорһон хэлбэри юм.

Дээрэхи оршон сагай нэрые олохоһоон урда олон нэрэтэй байһан. Уласай ниислэл болһон X зуунһаа эхилэн тоосоно. 938 онһоо Хитан уласай 南京 Нань-жин «урда ниислэл», 1122 онһоо үсөөхи жэл Сүн уласай 燕山 Янь-шан, 1153 онһоо Алтан уласай 中都 Жүндү «дунда ниислэл», 1271 онһоо Юань уласай 大都 Да-ду «ехэ балгаһан/ниислэл» (монголшуудай хубида Дайду^[3]). Энэ үедэ жуулшин Марко Поло хотын нэрые Cambuluc (магадгүй «хан балгаһа») гэжэ тэмдэглэһэн байдаг. Дээрэхэ нэрс сүм хитад ханзынха тул шууд үнэмшихэд баһа лэ бэрхэ юм. 1368 онһоо 北平 Бэй-пин «хойтын амар түбшин», 1403 онһоо одоогынхоо нэрые Мин улас, Чин уласай үеые дамжин, 1928 онһоо ДИУ-ын үедэ дахин Бэйпин нэрэтэй болһон боло эсэстээ 1949 онһоо БНХАУ байгуулагдахад одоогынхоо нэрые эргэн оложээ.

Засаг захиргаанай хубаари

Газарай зураг		дүүргэ/шянь	Ханзы	Хүн зон (2010)[4]	Талмай (км²)	Нягтарал (нэгэжэ км²-т)
Дунчен Шичен 1. Шижиншань Чаоян Хайдянь Фентай 1 Ментоугоу Фаншань Тунжоу Шуньи Чанпин Дашин Пингу Миюнь Янчин Хуайроу
		Дунчен дүүргэ	东城区	919,000	40.6	22,635
		Шичен дүүргэ	西城区	1,243,000	46.5	26,731
		Чаоян дүүргэ	朝阳区	3,545,000	470.8	7,530
		Хайдянь дүүргэ	海淀区	3,281,000	426.0	7,702
		Фентай дүүргэ	丰台区	2,112,000	304.2	6,943
		Шижиншань дүүргэ	石景山区	616,000	89.8	6,860
		Тунжоу дүүргэ	通州区	1,184,000	870.0	1,361
		Шуньи дүүргэ	顺义区	877,000	980.0	895
		Чанпин дүүргэ	昌平区	1,661,000	1,430.0	1,162
		Дашин дүүргэ	大兴区	1,365,000	1,012.0	1,349
		Ментоугоу дүүргэ	门头沟区	290,000	1,331.3	218
		Фаншань дүүргэ	房山区	945,000	1,866.7	506
		Пингу дүүргэ	平谷区	416,000	1,075.0	387
		Хуайроу дүүргэ	怀柔区	373,000	2,557.3	146
		Миюнь шянь	密云县	468,000	2,335.6	200
		Янчин шянь	延庆县	317,000	1,980.0	160

Өнгө бүрийн тайлбар

•   Хуучин цагт хэрмээр хүрээлэгдэж байсан, одоо 2-р тойруугийн доторх хотын дүүргэ
•   2-р болон 5-р тойрогой дотор хотлодог барилгажаһан дүүргэ
•   6-р тойрогоор бүгжэлгэдэг үсөөн газараа барилгажаһан хотын захын дүүргэ
•   Хотоһоо алас дүүргэ, хүдөө газар гү, али сянь (шянь гэдэгые хитад хошуун гэжэ ойлгожо болоно)

Зураг

Бээжэн телевизийн цамхгаас авсан Бээжэн хотын дэлгэмэл зураг (2009)

• 
• 
• 
• 

Мүн үзэхэ

• Бээжэнгэй олимп
• Хитад уласай 50 томо хото