Уралиг

Уралиг (ᠤᠷᠠᠯᠢᠭ) — үнэн байдалые уран һайханай аргаар дүрсэлэн гаргаһан бүтээл юм.

Зүүн дээдэ буланһаа сагай зүүнэй дахуу: Винсент ван Гогой өөрын хүрэг, Африкын Чоквэ-баримал, Сандро Боттичеллиин Венерын түрэлгэ, Японой шиза арсалан.

Уралигынь мэдрэмжэ гү, али сэдьхэл хүдэлэлые хүндэхэ байдалаар элементүүдые зорюудаар байралуулха ябаса гү, али бүтээгдэхүүн юм. Эндэ хүнэй түрэл бүриин үйлэ ажаллалга, бүтээл, элирхылэлэй хэлбэри, энэнэй дотор хүгжэм, уран зохёол, кино, уран баримал, уран зураг гэхэ мэтэ багтаадаг. Уралигай удхые философиин нэгэн һалбари ухаан болохо гоо зүйгөөр шудалдаг.

Уралигай тодорхойлолто, үнэлгэ XX зуунай эхинһээ илангаяа түбэгтэй боложо ерэһэн. Рихард Воллхайм гурбан хандалгые илган тодорхойлһон.

Нэрэ

Монголшууд эртэ сагһаа «уран һайхан» гэһэн хэлэлсээр ерэһэниинь уранаар бүтээн туурбижа һайханиие согсолоон бүтээхэ, уран һайхан зүйлээр нюдэнгөө баясхажа, һонороо мялаан, һэрэжэ мэдэржэ, табан мэдэрхыгээрээ гоо зүйн таашаал хүртэхэ үйлые бүхэлдэнь элирхылһэн удхатай. Харин оршон үедэ энэниие бидэ уралиг гэжэ нэрлэдэг. Уралиг гэдэгынь угтаа монгол хэлэнэй «ура» гэһэн изагуурта «-лиг» дагабариие залгажа үүсхэһэн ура түгэс гэһэн удха бүхы «уралиг» гэһэн үгэ болонхой. Яг лэ тэнгэрилиг, һүрэлиг гэдэгтэй агаар нэгэ.