Ханты-Манси автономито тойрог — Югра

Ханты-Манси автономито тойрог — Югра — Оросой холбоото уласай нютаг можо^[1]. Тюмениин можын дүрэм хуулиин ёһоор, Ханты-Манси автономито тойрог Тюмениин можодо агуулна^[2]. Ураалай холбооной тойрогто, Баруун Сибириин эдэй засагай бүһэдэ оруулдаг мүн. Засаг захиргаанай түб — Ханты-Мансийск хото.

Оросой холбоото уласай нютаг можо Ханты-Манси автономито тойрог — Югра Ханты-Мансийский автономный округ — Югра Туг Һүлдэ Холбооной тойрог Ураалай ХТ Эдэй засагай тойрог Баруун Сибириин ЭЗБН Засаг захиргаанай түб Ханты-Мансийск Газар нютаг 534 801 км² Хүн зон (2016) 1 626 755 хүн (28-р-р) Нягта һиирэг 3,04 хүн/км² Амбан сайд Наталья Комарова Тойрогой Думын түрүүлэгшэ Борис Хохряков Сагай бүһэ MSK +2 Автомашинын дугаар 86

1930 оной 12 һарын 10 үдэртэ байгуулһан юм. Талмайнь 523,1 мянган дүрбэлжэн км. Ажаһуугшадай тоо 1 626 755 хүн (2016), хотынхид 90,9%; үндэһэтэнэй бүридэл — хантынууд (1,2 %), мансинууд (0,7 %), ородууд (68,1 %), татарнууд (7,1 %), украиншууд (6,0 %), башкирнууд (2,3 %). 15 хотонууд, 25 хотын түхэлэй тосхонууд (1993).

Газар зүй

Баруун Сибириин тэгшэ талада, Обь ба Эрчис мүрэнэй ай һабада байрлана. Эрид таһа түби газарай (континентальна) уларилтай, үбэлынь удаан, шэрүүн. Нэгэдүгээр һарын дундажа температура -18-һаа -23 °С хүрэтэр, зургадугаар һарын дундажа температура 16-19 °С. Жэлдээ 500 мм шииг нойтон унана.

Сагай бүһэ

Ханты-Манси автономито тойрог Екатеринбургын саг сагай бүһэдэ байрлана. UTC-һаа +5:00 шэлжэлтэтэй. Москвагай сагһаа тус сагай бүһэ +2 сагай үргэлжын шэлжэлтэтэй байгаад Оросто MSK+2 гэжэ тэмдэглэгдэнэ.

Эдэй засаг

Сургут тойрондо газарай тоһоной худаг (2000 оной зураг)

Тус тойрог эдэй засагай талаар өөрынгөө хангалтатай хандиблагша можо нютаг. Юграда орос газарай тоһоной 60 % олзоборилогдоно^[3]. Оросой нютаг можын ниигэмэй ба эдэй засагай хүгжэлтын рейтинг соо 3-дахи һуури эзэлжэ, уласайнгаа 2-дохи эдэй засагай талаар хүгжөөһэн нютаг мүн (Москва һүүлдэ)^[4][5].

Газарай тоһон (Самотлорой, Мамонтовскын, Федоровскын, Красноленинскын гэхз мэтэ гарадаг газар) ба байгаалиин хии (Игримскын, Пунгимскын гэхэ мэтэ гарадаг газар) томо олзоборилхо түб. Хии болбосоруулха үйлэдбэринүүд. Ой модо сабшаха, болбосоруулха, загаһа барилгын ажаүйлэдбэри. Сургут ГРЭС-1 ба ГРЭС-2, Нижневартовскын ГРЭС.

Хүдөө ажахын гол һалбари хадаа мал ажахы (энэ тоодо цаа буга ажахы). Ан ажахы, арһанай агнуури. 1990-ээд онуудта уламжалалта цаа бугын ажахы химарһан: цаа бугын тоо 1990 оной 50 мянганһаа 2000 оной 25 мянган болотор унаһан байна^[6]. Харин 2010 ондо Юграда 33 мянган цаа буга байгаа^[6].