Бераххилар
From Wikipedia, the free encyclopedia
Бераххилар[1] йа Пхоралла[2] — шен организмехь хийцамаш цхьаьна хуьлуш зудчо бер кийрахь лелоран процесс[3]. Цунна йукъахь бу стеллин пхардар тӀера бер даллалц болу мур[4]. Зуда берах йолучу заманахь, цуьнан организмехь хуьлу ладаме анатомин а, физиологин а хийцамаш, уьш хьовсийна йу бер кхио а, йуург латто а, цуо дегӀан хӀора меже хьайо[5].
Бераххилар | |
---|---|
Специализаци[en] | Акушералла |
Дохалла | 9 бутт гергга |
Пхьорах хиллачул тӀаьхьа иза лаьтта йуккъера барам 9 бутт гергга (266—270 де), йисттера хан 250—285 де[3]. Берах хиларан билггала терахь хаа ца ло дела, хила тарло терахь билгалдоккху иштта: тӀаьххьара цӀано йохаран циклан хьалхарчу денна тӀетуху 7 де (керла Зирхан фолликул кхиаран йуьхьиг) тӀера кхаьчначу терхьан тӀера багарбо 9 бутт[3] (Негелен бакъо)[6]. Кийрахь бер дуьззина кхуьу тӀаьххьарчу цӀано йохаран циклан хьалхара денна тӀера 221-гӀачу дийнахь[3]. 50 % меттигашкахь бер до бер даран хила тарло терхьанна тӀера ±7 де, 95 % меттигашкахь — ±14 де[3].
Бераххилар нисло беран цӀийнан турбин чохь стен зирх эрасалхаца а, стен-боьршаллин клеткашца а ийча, цул тӀехьа кхоллало, шена чохь 46 хромосома йолу, зигота. Хин долчу беран стен-боьршалла доза стен-боьршаллин хромосомаш (XX йа XY) вовшахкхетарех, цу тӀе Стеллин зирх даиман а бу X-хромосомаш лелориг, ткъа эрасалхаш — X- йа Y-хромосомаш (йукъаметтиг 1:1). Ишттачу кепара, хин долчу беран стен-боьршалла билгалйоккху нисса стен-боьршаллин хромосомица, иза лелориг йу эрасалх (нагахь X-хромосомаш йелахь — зудабер дийр ду, ткъа Y-хромосомаш йелахь — кӀант вийр ву)[7]. Клеткаш йекъайалар бахьнехь кхоллало бластоциста, иза ворхӀ де-буьйса даьлча беран цӀенна пенаш тӀелета. Бераххиларан хьалхарчу кхаа баттахь йохку кийрарчу беран меженаш, 12-гӀа кӀира чекхдолуш дуьззина кхоллало цӀа. Цунна чухула кийрарчу беранна йуург йогӀу, йиинарг ара а йоккху.
Акушераллехь физиологин а, патологин а бераххилар къастадо. Нормехь муьлхха а бераххилар доьрзу дахкаран актца — дуьненна тӀедолу бер, ткъа масех бераххиларехь — шала бераш (гомозиготан — тера йа гетерозиготан — тера доцуш)[8][9].