Дзэн
From Wikipedia, the free encyclopedia
Дзэн, дзен[1] (схьадаьлла яп. 禅; санскр. ध्यान, дхья́на — «воккхаверца хьежар», 禪 чань, кор. 선 сŏн) — цийн а, дерриг Малхбален Азин буддизман ладамчех цхьа ишкол[2][3][4], чаккхенца кхолладелла Цийчохь V—VI бӀешерашкахь[5] даосизман боккхачу Ӏаткъамца[6], ю коьртера буддизман монахин кеп Махаяна Цийчохь, Вьетнамехь, Корейхь[3]. Шуьйрачу маьӀнехь дзэн — мистикан воккхаверца хьежаран ишкол ю[7] я серлонга ваккхаран Ӏилма ду, буддийн мистицизман бух тӀаьхь даьлла[8]. Кхин а дуткъачу маьӀнехь дзэн наггахь го Японера буддизман уггаре ладаме ишкол санна [9], шен къоман специфика а йолуш[10], Цийчуьра XII бӀешо чекхдолуш еина а йолуш[9]. Цул сов, дзэн кхета дзэнан ишколийн практика санна, кхин а билгала боккху «дхьяна» кхетамца, ду ладаме дакъа буддийн практикан[11].
Дзэн Ӏилма деина ХӀиндера Цийчу Бодхидхармас, кхин дӀа даьржира Генара Малхбале кхаччалц (Цийчоь, Вьетнам, Корей, Япон). Цийн чанан, японин дзэнан, вьетнаман тхиенан, корейн сонан гӀиллакхаш кхиира дукхах дерг шешша, хӀинца а, марталла латтош, схьаэцна шен амалан аматаш Ӏилманехь а, практикан хотӀехь а[12]. Японин дзэн гайтина масех ишколо: Риндзай, Обаку, Фукэ, Сото. Японин дзэнан ю 20 % гергга буддийн килсанаш Японехь[3].