![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Sultan_Ghayas-ud-Din_Balban.jpg/640px-Sultan_Ghayas-ud-Din_Balban.jpg&w=640&q=50)
غیاس الدین بالبان
From Wikipedia, the free encyclopedia
غیاس و دین بالبان (١٢١٦–١٢٨٧، حوکمڕانی: ١٢٦٦–١٢٨٧) (بە فارسی: غیاث الدین بلبن); (Hindi: ग़ियास उद-दीन बलबन); (: غیاس ئود-دین بالبان) نۆیەمین سوڵتان بوو لە شانشینی مەملوکەکانی دەھلی. غیاس ئود دین ڕێجێنتی دوایین سوڵتانی شەمسی بوو، ناسروددین مەحموود.[1] ڕزگاری بوو لە عیمادودین ڕەیحانی پێش خۆی و ھەروەھا ڕزگاری بوو لەمە ڕکابەرەکان لە دادگادا.[2]ناوی ڕەسەنی بەھا ئود دین بوو. تورکێکی ئیلباری بوو. کاتێک گەنج بوو لەلایەن مەنگۆلەکانەکانەوە گیرا، بردیانە غەزنی و بە خەواجە جەمال الدینی بەسرە، سۆفی فرۆشرا. پاشان ئەم دووەمیان لە ساڵی ١٢٣٢ لەگەڵ کۆیلەکانی دیکەدا ھێنایانە دەھلی و ھەموویان لەلایەن ئیلتوتمیش کڕدراون. بالبان سەر بە گرووپە بەناوبانگەکەی ٤٠ کۆیلەی تورکی ئیلتوتمیش بوو.[3]غیاس چەندین فەتحی کرد، ھەندێکیان وەک وەزیر. ئەو مێواتییەکانی شکاند کە دەھلییان ھەراسان کرد و بەنگالیان داگیرکردەوە، ھەموو ئەمانە لەکاتێکدا بە سەرکەوتوویی ڕووبەڕووی ھەڕەشەی مەنگۆل بووەوە، لەو ماوەیەدا کوڕەکەی مرد. دوای مردنی لە ساڵی ١٢٨٧، نەوەکەی قایقەباد کاندید کرا بۆ سوڵتان، ھەرچەندە حوکمڕانییەکەی ئەو سەرکەوتنەی لە سەردەمی باپیریدا بەدەستی ھێنا، تێکدا. سەرەڕای ئەوەی تەنھا چەند دەستکەوتێکی سەربازیی ھەبوو، بالبان چاکسازی لە ھێڵە مەدەنی و سەربازییەکان کرد کە حکوومەتێکی سەقامگیر و ئاوەدانی بۆ بەدەستھێنا کە ئەو پۆستەی پێبەخشی، لەگەڵ شامس الدین ئیلتوتمیش و دواتر عەلائەدین خالجی، یەکێکە لە بەھێزترین فەرمانڕەواکانی سوڵتانی دەھلی.
![]() | لەوانەیە ئەم وتارە پێویستی بە بەسەرداچوونەوەی ڕێزمان، ڕێنووس، یان شێواز بێت. |
غیاس لە بالبانەکەت دەربھێنە | |
---|---|
سوڵتان | |
![]() | |
٩ سوڵتانی دەھلی. | |
فەرمانڕەوایی | 1266–1286 |
پێشوو | ناسروددین مەحموود |
جێگر | مویز و دین قەیقاباد (نەوە) |
منداڵ(ەکان) |
|
خێزان | ماڵی ماملووک. |
لەدایکبوون | 1216 ئاسیای ناوەڕاست خێڵی تورکی |
مردن | 1287 (تەمەن ٧١ ساڵ) |
ناشتن | گۆڕی بالبان، پارکی شوێنەواری مێھراولی، دەلھی. |
ئایین | ئیسلامی سوننە |