Гамбург шучĕ

«Гамбург шучĕ» — çак самантра пулса иртнисенчен тата тупăшлас интересрен ирĕклĕ, чăннипе хаклани системисен калаçури фигура^[1].

Килни

«Гамбург шучĕпе» калани Виктор Шкловский ăнлантарса панă халапран тухать^[2]. Çак юптарăва пĕр ятлă кĕнекен «Гамбургский счёт» (1928) прологне кĕртнĕ^[3]. Цирк арени çинче çĕнтерӳçĕне маларах палăртса хунă пулсан, «Гамбург шучĕ», чăннипех, циркри кĕрешӳçсен вăйпа ăсталăхăн танлашăвне кăтартать:

Гамбург шучĕ — çав тери кирлĕ ăнлав.
Пур кĕрешӳçĕ те, кĕрешнĕ чухне, улталаççĕ те антрепренёр хушнипе çурăм çине выртаççĕ.
Çулталăкра пĕрре гамбург трактирĕнче кĕрешӳçĕсем пуçтарăнаççĕ.
Алăксене питĕрсе, чӳречесене карса кĕрешеççĕ вĕсем.
Чылай, хитре мар, йывăррăн.
Кунта ĕнтĕ кĕрешӳçĕсен чăн класне çирĕплетеççĕ.
Гамбург шучĕ литературăра кирлĕ.
Гамбург шучĕпе — кунта Серафимовичпа Вересаев çук.
Вĕсем хулана çитеймеççĕ.
Гамбургра — Булгаков кавир умĕнче.
Бабель— çăмăл йывăрăшли.
Горький — иккĕленӳллĕ (тăтăшах форми çитмест).
Хлебников чемпион пулнă.

— Виктор Шкловский, «Гамбургский счёт», 1928

Литература

• Харри В. О двух «немецких» эптонимах в русском языке (Гамбургский счёт; Кто опаздывает, того наказывает история) // Проблемы истории, филологии, культуры. — № 3.
• Ausgewanderte Wörter / Jutta Limbach (Hrsg.). — 3. Auflage. — Ismaning: Hueber, 2008.
• Берг М. Гамбургский счёт // Новое литературное обозрение. — 1997. — № 6.
• Пригов Д. А. Счёт в гамбургском банке // Новое литературное обозрение. — 1998. — № 6.