Кĕнеке

Кĕнеке, — этемлĕх культурин çитĕнĕвĕсен чи пахаллă пайсенче пĕри, нумай ĕмĕр хушшинче çынсен информацине пухса сыхласа хăварма пулăшакан япала. Çырăва кĕнекесенче нумай чухне йĕркелесе çыраççĕ. Татăшах кĕнекене ӳкерчĕксемпе капăрлатаççĕ.^[1]

Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Кĕнеке (пĕлтерĕшсем) пăхăр.

Давид Тенирс. Натюрморт

Кĕнеке — темиçе пĕлтерĕшлĕ термин:

1. уйрăм брошюрăпа пичетрен кăларма хатĕрленĕ литература е ăслăлăх ĕçĕ^[2];
2. полиграфире — пичет продукци тĕсĕсенчен пĕри: брошюрăланă хут çулçисемпе (страницăсемпе) е тетрадьсем çине типограф е алçырав меслечĕпе текстлă тата графиллĕ (капăрлатуллă) информацие кĕртнĕ, 48 страницăран ытла калăпăшлă, хытă хуплашкаллă, тапхăрпа тухакан мар кăларăм^[3];
3. çырса пымалли («çыру кĕнеки», «ампар кĕнеки») пĕрлехи хуплашкари хут çулçисене пĕрлештернĕ, çаплах литература темиçе пысăк ĕçĕсен пĕри^[4].

kъniga праславян сăмахĕ авалхи пăлхар (чăваш) чĕлхинчен пулса тухать, темелле; авалхи пăлхар-чăваш-kenege, кун кĕнеки, йĕкене кунсерен çырни; дунай-болгар *küiniv; уйгур kuin, kuinbitig) Китай чĕлхи kΏüen — свиток (Фасмер пăхăр).

Кĕнеке тытăмĕ

Кĕнеке тĕсне илсен (энциклопеди, сăмахсар, вĕренӳ кĕнеки, монографи т. ыт.), унăн тытăмĕ улшăнма пултарать, çапах та яланхилле^[5] унта çак пайсем пур:

1. Суперхуплашка
2. Хуплашка (çемçĕ е хытă, унта кĕнеке ятне, авторне кăтартаççĕ, хăш чухне, капăрлатусене кĕртеççĕ)
3. Форзац
4. Корешок
5. Титул пичĕ (кĕнеке çĕлĕкĕ, авторĕ тата пиктограмма)
6. Аннотаци (кĕске ăнлантару) тата рецензи (пулмасан та юрать)
7. Умсăмах
8. Хăй кĕнекен тексчĕ — кĕнеке блокĕ
9. Нахзац

Геркулес Сегерс. Кĕнекесем. 1615 тата 1630 çç. хушшинче.

Кун-çулĕ

Аваллăх

Аваллăхра кĕнекесем вырăнне свитоксем, пергаментсем, е ытти манăçа тухнă çыру япалисене усă курнă. Вăтам ĕмĕрсен пуçламăшĕнче Европăра алçырăвлă кĕнекесем сарăлнă. Кĕнеке кăларасси Европăра кĕнеке пичетлессине (1440-мĕш) шутласа кăларнăранпа вăйлă аталантарса кайнă. Пĕрремĕш пичĕтленсе тухнă кĕнекесене инкунабулсем тенĕ.

Свитоксем

Винченцо Фоппа. Яш Цицерон кĕнекепе

Авалхи алçыравсем

Вăта ĕмĕрсем

Кивĕ кĕнекесем

Алçыравĕсем

Хальхи самана

Кĕнеке палăкĕ. Берлин

Управ

Карл Шпицвегăн «Кĕнеке хурчĕ» ӳкерчĕк

Кĕнекесен пухăмĕ

Тĕп статья: Вулавăш

Кĕнекесен классификацийĕ

Тĕнчере кĕнекесен классификацисен темиçе системи пур: ББК, УДК, ISBN.

Электронлă кĕнеке

Тĕп статья: Электронлă кĕнеке (документ)

Аудиокĕнеке

Тĕп статья: Аудиокĕнеке

Кăсăклă фактсем

Тĕнчере чи пысăк кĕнеке — Гигас кодексĕ (Codex Gigas), XIII ĕмĕрĕн пуçламăшĕнчи çав тери пысăк алçыравлă пухăм (640 (624) страница, хуплашка калăпăшĕ — 92 см çӳллĕш, 50 см анлăшĕ; хулăмĕш — 22 см, йывăрăш — 75 кг).

Тенчере чи пĕчĕк кĕнеке^[6] — "Хамелеон" А.П.Чехова размером 0,9 х 0,9 мм. Унта кашни 30 страницăра 11 йĕрке, 3 сăрăллă капăрлату. Кĕнекене А.И.Коненко 1996 ç. Омск хулинче пичетлесе пуçтарнă.

Çав. пекех

Кĕнеке формачĕ Мĕнпур тĕнчери кĕнеке тата автор правин кунĕ Мĕнпур тĕнчери ача-пăча кĕнекин кунĕ Тĕнчери çыравçă кунĕ Библиофил Кĕнеке хурчĕ

Автор Цензура Хыпар кĕнеки Кĕнеке сутăлăхĕ Автора халаллани

Чарнă кĕнекесен индексĕ Электронлă вулавăш Интерхастар кĕнеке Тетел-каталог Универсаллă вуннăллă классификаци (UDC)

Паллă кĕнекесем

• Гиннесс çырнисен кĕнеки
• Хĕрлĕ кĕнеке
• Шурă кĕнеке

Литература

• Добиаш-Рождественская О. А. История письма в средние века. Руководство к изучению латинской палеографии. — 3-е изд. — М.: Книга, 1987. — (История книжного искусства. Монографии и очерки). — 5000 экз.
• Кирпичников А. И. Книга // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб.: 1890—1907.
• Немировский Е. Мир книги. С древнейших времён до начала XX века / Рецензенты А. А. Говоров, Е. А. Динерштейн, В. Г. Утков. — Мускав: Книга, 1986. — 50000 экз.
• Георгиев П. В. Библиотека и традиционная бумажная книга // Учитель истории в социокультурном пространстве Евразии в конце ХХ — начале XXI в.: Материалы Всероссийской научно-практической конференции. — Хусан: Изд-во Казанского университета, 2016. С. 361—368.
• Шапкина О. И. Символистская книга в России начала XX века // Известия высших учебных заведений. Проблемы полиграфии и издательского дела. — 2014. — № 5. — С. 115—122