Регби

Ре́гби-15, регби-ю́нион (акăл. rugby union, МФА: [ˈrʌɡ.bi ˈjuː.ni.ən]) е ре́гби çеç^[1] — — командăсем вылякан XIX ĕмĕрте Англире çуралнă контактлă спорт тĕсĕ, регби-футбол тĕсĕсенчен пĕри.

Регби вăййи кăкĕнчен темиçе тĕс тухнă, çавсенчен популярлăраххисем — регбилиг тата регби-7. Унсăр пуçне, регбири хăшпĕр элеменчĕсене американ тата австрал футболне кĕртнĕ.

Акăлчан чĕлхиллĕ çĕршывсенче «раггер» (акăл. rugger) тата «футбол» теççĕ(акăл. football)^[2].

Тĕрлĕлĕхĕсем

Пляжри регби

Çак вăйăн икĕ паллăрах тĕсне — регби-15 тата регбилиг — акăлчан чĕлхиллĕ çĕршывсенче регби-футбол (акăл. rugby football) теççĕ. Вăйă манери иккĕшĕнче те пĕрех, командăри вылявçă шучĕпе тата выляв вăхăчĕпе уйрăлса тăраççĕ^[3]. Тĕнчери регбилиг тытăмлавне Тĕнчери регбилиг федерацийĕ (RLIF) туса пырать)^[4].

Вăйă тупсăмĕ

Кăвак хормăллă ушкăн (Western Force, Australia) тапăнăвĕ

Вăйă йĕркисем

Вылявçăсем вăйă уйĕнчи вырнаçăвĕ

1 Сулахай юпа (Loosehead prop)		2 Отыгрывающий (хукер)(Hooker)		3 Сылтăм юпа (Tighthead prop)
	4 Иккĕмĕш йерĕн тапăнавçи (Lock)(2nd Row)		5 Иккĕмĕш йерĕн тапăнавçи (Lock)(2nd Row)
6 Сулахай çунатли (Blindside flanker)		8 Туртавçă (саккăр)(Number 8)		7 Сылтăм çунатли (Openside flanker)
		9 Тытăçу çурма хӳтĕлевçи (тăххăр)(halfback or scrum-half)
			10 Куçавлă çурма хӳтĕлевçи (вуннă)(First five-eight or Fly-half)
				12 Тĕп (варри) виççĕ-тăваттăмĕш (Second five-eight or Inside center)
					13 Тĕп (варри) виççĕ-тăваттăмĕш (Center or Outside center)
11 Сулахай хĕрринчи виççĕ-тăваттăмĕш (Left wing)						14 Сылтăм хĕрринчи виççĕ-тăваттăмĕш (вун тăваттăмĕш)(Right wing)
			15 Хӳтĕлевçи (замок)(Fullback)

Регби историйĕ

Тĕп (паллă) ăмăртусем

Тĕнче регби кубокĕ

Ултă халăх кубокĕ

Тĕп статья: Улттă наци кубокĕ

Çурçĕр çĕр чăмăрĕнче çулсерен паллă ăмăрту — Улттă наци кубокĕ, ăна Англи, Уэльс, Ирланди, Шотланди, Франци тата Итали хăйсем хушшинче ирттереççĕ. Малтанах çак кубокшăн Аслă Британипе Ирланди командисем (Home Nations) кĕрешеççĕ. 1910 çулта вĕсем çумне Франци, 2000 — Итали хутшăнать. 2006 тата 2007 çулсенче Франци команди çĕнтерет, 2008 — Уэльс команди.

Виçĕ халăх кубокĕ

Европа халăхĕсен кубокĕ

Çăлкуçсем

• Bath R. (editor). Complete Book of Rugby. — Seven Oaks Ltd., 1997. — ISBN 1-86200-013-1
• Berry D. Wales and Cinema, The First Hundred Years. — Cardiff: University of Wales Press, 1996. — ISBN 0-7083-1370-1
• Biscombe T.; Drewett P. Rugby: Steps to Success. — Human Kinetics Europe Ltd., 2009. — ISBN 978-0736081733
• Bompa T.; Claro F. Periodization in Rugby. — Meyer and Meyer Sport, 2008.
• Brown M., Guthrie P., Growden G. Rugby for Dummies, 3rd Edition (North American Edition). — John Wiley & Sons, 2011. — ISBN 1-118-04332-4
• Collins T. Rugby's great split: class, culture and the origins of rugby league football. — Routlage, 2006. — ISBN 0-415-39616-6
• Davies D. E. Cardiff Rugby Club, History and Statistics 1876–1975. — Risca:The Starling Press, 1975. — ISBN 0-9504421-0-0
• Davis R. Irish and Australian Nationalism: the Sporting Connection: Football & Cricket, vol. 3 // Centre for Tasmanian Historical Studies Bulletin. — 1991. — № 2.
• Dine P. French Rugby Football. — Oxford: Berg, 2001. — ISBN 1-85973-327-1
• Godwin T.; Rhys C. The Guinness Book of Rugby Facts & Feats. — Enfield: Guinness Superlatives Ltd., 1981. — ISBN 0-85112-214-0
• Griffiths J. The Phoenix Book of International Rugby Records. — London: Phoenix House, 1987. — ISBN 0-460-07003-7
• Jönsson Å. Fotboll: hur världens största sport växte fram. — Lund: Historiska media, 2006. — ISBN 91-85377-48-1
• Lewis S. One Among Equals: England's International Rugby Captains. — Vertical, 2008.
• MacDonald H. F. Rugger Practice and Tactics – A Manual of Rugby Football Technique. — Vertical, 1938.
• Marshall H.; Jordon J.P. Oxford v Cambridge, The Story of the University Rugby Match. — London: Clerke & Cockeran, 1951.
• Midgley R. The Official World Encyclopedia of Sports and Games. — London: Diagram Group, 1979. — ISBN 0-7092-0153-2
• O’Dwyer B. W. The Shaping of Victorian Rules Football, vol. 60 // Victorian Historical Journal. — 1989. — № 1.
• Richards H. A Game for Hooligans: The History of Rugby Union. — Edinburgh: Mainstream Publishing, 2007. — ISBN 978-1-84596-255-5
• Rutherford D. The Complete Book of Mini Rugby. — London:Partridge, 1993. — ISBN 1-85225-196-4
• Ryan G. Forerunners of the All Blacks. — Canterbury University Press, 1993. — ISBN 0-908812-30-2
• Stubbs R. The Sports Book. — Dorling Kindersley, 2009. — ISBN 978-1-4053-3697-0
• Thomas J.B.G.; Rowe, H. On Tour. — Essex: Anchor Press Ltd., 1954.
• Encyclopedia Canadiana vol. 8. — Toronto: Grolier of Canada, 1972. — ISBN 0-7172-1601-2
• The Welsh Academy Encyclopaedia of Wales. — University of Wales Press, 2008. — ISBN 978-0-7083-1953-6

Çав. пекех

• Регби-лиг
• Регби-7
• Тач-регби
• Тэг-регби
• Раççейри регби
• Раççейри хĕрарăмсен регбийĕ
• Раççей регби чемпионачĕ
• Раççей регби кубокĕ