Саратуштра çапла каланă

Саратуштра çапла каланă. Никам валли те мар, пурин валли те кĕнеке (ним. Also sprach Zarathustra. Ein Buch für Alle und Keinen, 1883—1891) — Фридрих Ницшĕн философи романĕ, пĕрремĕш хут 1885 султа пичетрен тухнă, паллă та тавлашуллă романсенчен пĕри.

Ку терминӑн урӑх пӗлтерӗшсем пур, Саратуштра çапла каланă (пĕлтерĕшсем) пӑхӑр.

Саратуштра çапла каланă
Also sprach Zarathustra
Титульная страница первого издания
Жанр:	Философи романĕ
Автор:	Фридрих Ницше
Тăван чĕлхи:	нимĕç
Хайланă çул	1883-1885

«Саратуштра çапла каланă» кĕнеке, вырăс ӳкерçи Лена Хейдиз капăрлатнă.

Пĕрлехи хыпарсем

Малтан кĕнекене виçĕ пай кĕнĕ. Ницше тепĕр виçĕ пай çырма хатĕрленнĕ, анчах та тăваттăмĕшне кăна вĕçленĕ. Ницше вилсен «Саратуштра çапла каланă» кĕнекене пĕрлехи томпа пичетлеççĕ.

Кĕнекере авалхи Саратуштра перс пӳлĕхçи ятне илнĕ юркăн философăн шăпипе вĕрентĕвĕ пирки ăнлантарнă. Романри тĕп шухăш — çын упăтерен этеме (ним. Übermensch) çитес аталану ĕçĕн вăта пайĕ пулать: «Çын — чĕр чунпа этем хушшинчи вĕрен. Тĕпсĕрлĕх урлă канат».

Кĕнекене пĕр май поэма, тепĕр май философи трактачĕ теме те пулать, автор хăйĕн тĕнче ăнланăвне, çыннăн çак тĕнчери вырăнне кăтартать. Ĕçĕнче Ницше кашни çыннăн хăйĕн чун çулĕ пулмалла шухăш-ĕмĕте ырлать.

Кĕнекере пĕрремĕш Турă вилнĕ (ним. «Gott ist tot») тенĕ тезиса палăртнă, çавăнпа ăна «Çĕнĕ саманан чи уçăмлă тексчĕсенчен пĕри» тесе шутлаççĕ (Борис Гройс).

Ницше кĕнекин сĕмĕпе Рихард Штраус «Саратуштра çапла каланă» симфони поэмине кĕвĕлет. Ницше кĕнекинчи сăмахсемпе Фредерик Делиус композитор «Чĕрĕ çынсен месси» ораторине хайлать.

«Gott ist tot»

«Саратуштра пĕччен тăрса юлсан, чĕререн çапла сăмахланă: «Çак пулатех-и? Ку таса чунлă ватă çын вăрманта пĕччен пурăнса халиччен те Турă вилнине пĕлмест!»

Ҫӑлкуҫри текст(ним.)  

Als Zarathustra aber allein war, sprach er also zu seinem Herz: «Sollte es denn möglich sein! Dieser alte Heilige hat in seinem Walde noch Nichts davon gehört, dass Gott tot ist!»