Талиев Петр Иванович

Талиев Петр Иванович (1778-1832) — çуттатуртавçă тата педагог. Хальхи Чăваш Республикине кĕрекен Муркаш районĕнчи Тутарань ялĕнче çуралса ÿснĕ. Талиев Даниил Иванович (1784-1837) генералăн тата çар тухтăрĕн пиччĕшĕ.

Талиев хушаматлă урăх çынсем çинчен Википедире статьясем пур.

Талиев Петр Иванович
Талиев Петр Иванович
Çуралнă вăхăт	1778-мĕш çул
Çуралнă вырăн	Чиркӳллĕ Тутарань, хальхи Муркаш районĕ, хальхи Чăваш Ен)
Вилнĕ вăхăт	1832 çулхи чӳкĕн 4-мĕшĕ
Гражданлăх	Раççей
Ашшĕ	Иван Михайлов
Амăшĕ	паллă мар

Пурнăçĕ

Ăçта вĕренни

• 1788-мĕш çултанпа — Хусанти çĕнĕ крешшĕнсен шкулĕнче
• Хусанти тĕн академийĕнче.

XIX ĕмĕр пуçламăшĕнче Хусанти тĕн академийĕ, унтан тĕн семинарийĕ пулнă çурт

Ăçта ĕçлени

• Хусанти тĕн академийĕнче ĕçленĕ (1818-мĕш çулта академие хупиччен).
• 1818-мĕш çул хыççан — вĕрентĕшсене пăхса тăраканĕ тата Хусанти тĕн семинарийĕн вĕрентевçи.
• Вĕрентевçĕ пулнипе пĕрлех П.И.Талиев тĕрлĕ çĕрте сăваплăхçă ĕçĕсене те туса пынă.

Ĕçĕсем

• «Святой Евангель» (Хусан, 1820). // Чăвашла куçару, корректорĕ тата редакторĕ П.И.Талиев
• «Краткий катехизис» (Пичиксе катехизис, Мускав, 1804). // Чăвашла куçару, кăна та П.И.Талиев ертсе пынипе хатĕрлесе кăларнă. 1807-мĕш çулта вăл тепĕр хут тухнă. Виççемĕш хут — 1852-мĕш çулта.

П.И.Талиев ячĕпе çыхăнтаракан чăваш букварĕ

«Краткий катехизис» кĕнекен вĕçĕнче чăваш букварĕ пур (1804-мĕш тата 1807-мĕш çулхи кăларăмсенче, 1852-мĕш çулхи каларăмра хайхи букварь çук)^[1]. Вăл букваре тивĕçлипех П.И.Талиев ячĕпе çыхăнтармалла^[2].

Вуламалли

• Гусаров Ю.В. Талиев Пётр Иванович — электронла чăваш энциклопедири статья.
• Петров Н.П. Чăваш литература чĕлхин историйĕ: Яковлевченхи тапхăр. Ш., 1978;
• Сергеев Л.П. Кивĕ чăваш çырулăхĕ. Ш., 1988.
• Петров Н.П. Дояковлевская чувашская письменность — электронла чăваш энциклопедири статья.
• Петров Н.П. О личности переводчика «Сокращенного катехизиса», изданного в 1804 г. на чувашском и русском языках // Известия НАНИ ЧР.- 1997.- N 1.- С. 96-103.
• Петрова Т.Н. Учебники Рожанского и его учеников // Проблема письменности и культуры.– Чебоксары, 1992.– С. 75.
• Исламов Ф.Ф. Роль Казани в просвещении народов Поволжья // Из истории народного образования и просветительства в Среднем Поволжье.- Йошкар-Ола, 1993.- С. 89.
• Семенова П.А. Первые книги на чувашском языке и количественная характеристика изданий конца XIX - начала XX в. // Çулталăк кĕнеки=Календарь года: 2003.- Чебоксары, 2002.- С. 220.
• Благовещенский Александр Афанасьевич. История старой Казанской духовной академии, 1797-1818 г. / сост. учитель казанской духовной семинарии А. Благовещенский. - Казань : в Университетской тип., 1875 (обл. 1876). - 207 с. ; 23 см .