2022 - Wikiwand

2022 yw trydedd flwyddyn Pandemig COVID-19, gyda'r amrywiad Omicron yn lledaenu'n gyflym. Cyrhaeddodd poblogaeth y byd wyth biliwn o bobl yn 2022. Roedd y flwyddyn hefyd yn dyst i nifer o drychinebau naturiol, gan gynnwys dau gorwynt dinistriol ar yr Iwerydd (Fiona ac Ian), a ffrwydrad llosgfynydd mwyaf pwerus y ganrif hyd yn hyn. Yn ystod rhan olaf y flwyddyn hefyd gwelwyd rhyddhau fersiwn cyhoeddus cyntaf ChatGPT gan OpenAI yn cychwyn cystadleuaeth rhwng cwmnïau enfawr i greu meddalwedd deallusrwydd artiffisial.

20g - 21g - 22g
1970au 1980au 1990au 2000au 2010au - 2020au - 2030au 2040au 2050au 2060au 2070au
2017 2018 2019 2020 2021 - 2022 - 2023 2024 2025 2026 2027

Cynyddodd gwrthdaro mewnol ym Myanmar a Rhyfel Tigray, a phob un o'r ddau yma'n achosi dros 10,000 o farwolaethau. Roedd 2022 yn bennaf nodedig am ymosodiad Rwsia ar yr Wcráin, y gwrthdaro arfog mwyaf yn Ewrop ers yr Ail Ryfel Byd.

Remove ads

Digwyddiadau

Ionawr

1 Ionawr
- Ffrainc yn derbyn arlywyddiaeth Cyngor yr Undeb Ewropeaidd
- Angladd Desmond Tutu.^[1]
2 Ionawr
- Adeilad senedd De Affrica yn cael ei ddifrodi'n fawr gan dân.
- Protestiadau gwrth-lywodraeth yn dechrau yn Casachstan.
7 Ionawr - Pandemig COVID-19: Nifer heintiadau COVID-19 a gofnodwyd drwy'r byd yn cyrraedd 300,000,000.^[2]
8 Ionawr - Pandemig COVID-19: Mae'r doll marwolaeth COVID-19 drwy wledydd Prydain yn cyrraedd 150,000.
10 Ionawr - Honiadau i Boris Johnson bartio dros y cyfnod clo yn Downing Street.
13 Ionawr - Andrew, Dug Caerefrog yn rhoi'r gorau i'w deitlau brenhinol seremoniol oherwydd cyhuddiadau yn ei erbyn.^[3]
15 Ionawr - Llosgfynydd "Hunga Tonga" yn Tonga yn achosi tswnamis ar draws y Cefnfor Tawel.^[4]
16 Ionawr - Y chwaraewr tenis Novak Djokovic yn cael ei alltudio o Awstralia ar ôl colli dadl am statws brechu yn erbyn COVID-19.^[5]
20 Ionawr - Zara Rutherford yn dod y ferch ieuengaf i hedfan o gwmpas y byd yn unigol, yn 19 oed.^[6]
23 Ionawr - Storm drofannol Ana yn taro Madagascar, Malawi a Mosambic.
25 Ionawr - Heddlu Metropolitan yn cyhoeddi eu bwriad o ymchwiliad i Aelodau Seneddol Toriaidd mewn partion yn Downing Street, sy'n torri rheoliadau'r cyfnod clo.
29 Ionawr
- Tenis: Ashleigh Barty yn ennill teitl senglau'r merched yng nghystadleuaeth Agored Awstralia.
- Sergio Mattarella yn cytuno i weithio ail dymor fel Llywydd yr Eidal.
31 Ionawr - Tenis: Rafael Nadal yn ennill teitl senglau'r dynion yng nghystadleuaeth Agored Awstralia.

Chwefror

4 Chwefror - Seremoni agoriadol Gemau Olympaidd y Gaeaf 2022 yn Beijing.^[7]
5 Chwefror
- Ddechrau Pencampwriaeth y Chwe Gwlad: Cymru'n colli i Iwerddon yn y gem agoriadol.
- Seiclon Batsirai yn taro Madagascar.
8 Chwefror - Pandemig COVID-19: Nifer heintiadau COVID-19 a gofnodwyd drwy'r byd yn cyrraedd 400,000,000.
10 Chwefror - Cressida Dick yn cyhoeddi ei hymddiswyddiad fel Comisiynydd Heddlu Metropolitan Llundain.
15 Chwefror
- Pandemig COVID-19: Cymru'n cyhoeddi cylluniau i frechu plant dan 12 oedd yn erbyn COVID-19.
- Llifogydd a thirlithriadau yn taro Petropolis, De-Ddwyrain Brasil.
18 Chwefror - Storm Eunice yn taro'r Deyrnas Unedig.
20 Chwefror - Diwedd Gemau Olympaidd y Gaeaf yn Beijing.
21 Chwefror - Argyfwng yr Wcráin: Vladimir Putin yn cydnabod annibyniaeth Donetsk a Luhansk.^[8]
25 Chwefror - Ymosodiad Rwsia ar Wcráin: Cyrff chwaraeon a diwylliannol yn gosod sancsiynau ar Rwsia.

Mawrth

2 Mawrth: Ymosodiad Rwsia ar Wcráin: Mae'r Cenhedloedd Unedig yn amcangyfrif bod 1,000,000 wedi dianc o Wcráin.
4 Mawrth
- Cynyddodd ymosodiadau Rwsia ar Wcráin, dywedir fod atomfa Zaporizhzhia dan reolaeth milwyr Rwsia.
- Ymosodiad ar fosg yn Peshawar, Pacistan, yn lladd o leiaf 63 o bobl.^[9]
- Seremoni agoriadol Gemau Paralympaidd y Gaeaf yn Beijing.
7 Mawrth - Pandemig COVID-19: Nifer y marwolaeth oherwydd COVID-19 wedi'i chofnodi yn cyrraedd 6,000,000.
8 Mawrth
- Ymosodiad Rwsia ar Wcráin: Y Cenhedloedd Unedig yn amcangyfrif bod 2,000,000 wedi dianc o Wcráin.
- Ymosodiad Rwsia ar Wcráin: Arlywydd Wcráin Volodymyr Zelenskyy yn anerch Ty'r Cyffredin yn y Deyrnas Unedig.
9 Mawrth - Ymosodiad Rwsia ar Wcráin: Milwyr Rwsia'n cynnal ymosodiad awyr ar ysbyty mamolaeth yn Mariupol.
10 Mawrth - Priodas cyunryw (o'r un rhyw) yn gyfreithlon yn Tsile.
11 Mawrth - Gabriel Boric yn dod yn Arlywydd Tsile.^[10]
12 Mawrth - Goresgyniad Wcráin gan Rwsia yn 2022: Ar ddechrau cynhadledd Llafur Cymru y Blaid yn Llandudno, Mark Drakeford yn beirniadu ymateb llywodraeth y DU.^[11]
13 Mawrth - Diwedd Gemau Paralympaidd y Gaeaf yn Beijing.
16 Mawrth
- Ymosodiad Rwsia ar Wcráin: Rwsia'n gadael Cyngor Ewrop.
- Ymosodiad Rwsia ar Wcráin: Lluoedd arfog Rwsia'n bomio theatr yn Mariupol, lle'r oedd sifiliaid wedi bod yn cysgodi.^[12]
19 Mawrth - Diwedd Pencampwriaeth y Chwe Gwlad 2022.^[13]
27 Mawrth - 94ain Gwobrau'r Academi.
30 Mawrth - Cyhoeddodd Jamie Wallis ei fod yn drawsryweddol.^[14]

Ebrill

3 Ebrill - Etholiad Costa Rica.
7 Ebrill - Ymosodiad Rwsia ar Wcráin: Rwsia wedi'u atal o Gyngor Hawliau Dynol y Cenhedloedd Unedig.^[15]
8 Ebrill - Prisiau bwyd byd-eang yn cyrraedd eu lefel uchaf ers i Fynegai Prisiau Bwyd y Cenhedloedd Unedig ddechrau yn 1990, gyda nwyddau fel gwenith yn codi bron i 20% o ganlyniad i argyfwng yr Wcráin.^[16]^[17]
10 Ebrill - Imran Khan yn cael ei ddiswyddo fel Prif Weinidog Pacistan; Shehbaz Sharif yn ei le.
12 Ebrill - Pandemig COVID-19: Boris Johnson a Rishi Sunak yn cael dirwy am fynychu partion ac yn torri cyfyngiadau COVID-19.
13 Ebrill - Pandemig COVID-19: Nifer heintiadau COVID-19 a gofnodwyd drwy'r byd yn cyrraedd 500,000,000.
20 Ebrill - Tenis/Ymosodiad Rwsia ar Wcráin: Chwaraewyr o Rwsia a Belarws yn cael eu gwahardd o Bencampwriaeth Wimbledon 2022.
22 Ebrill - Ffrwydrad mewn purfa olew anghyfreithlon yn ne-ddwyrain Nigeria yn lladd 110 o bobl.
24 Ebrill - Emmanuel Macron yn cael ei ailaethol yn Arlywydd Ffrainc, gan drechu Marine Le Pen.
25 Ebrill - Elon Musk yn taro bargen i brynu Twitter.

Mai

5 Mai
- Etholiadau cynghorau lleol yng Nghymru, yr Alban a rhannau o Loegr.
- Etholiad y Gynulliad Gogledd Iwerddon: Sinn Fein yw'r blaid fwyaf yng Ngogledd Iwerddon am y tro cyntaf.
6 Mai - Ffrwydrad yng Ngwesty Saratoga yn Havana, Ciwba yn lladd o leiaf 25 o bobl.
8 Mai - Enwi Ncuti Gatwa fel yr actor Doctor Who newydd.
10 Mai - Yoon Suk-yeol yn dod yn Arlywydd De Corea.
10 - 14 Mai - Eurovision: Enillydd y gystadleuaeth yw Cerddorfa Kalush Wcráin; Sam Ryder o'r Deyrnas Unedig sy'n gorffen yn ail gyda'i gan "Space Man".
16 Mai - Ymosodiad Rwsia ar Wcráin: Gwarchae Mariupol yn dod i ben gyda Rwsia yn cymryd y ddinas.
20 Mai
- Mae Wrecsam yn cael ei henwi fel dinas newydd.
21 Mai - Etholiad cyffredinol Awstralia.
23 Mai - Anthony Albanese yn dod yn Brif Weinidog Awstralia.
24 Mai - Cyflafan ysgol yn Uvalde, Texas.
25 Mai - Adroddiad Sue Gray ar "Partygate" yn cael ei gyhoeddi.

Mehefin

2 - 5 Mehefin - Dathliadau Jwbili Platinwm y Frenhines Elisabeth II o Loegr.
5 Mehefin
- 50 o bobl yn cael eu lladd mewn ymosodiad saethu/bomio yn Owo, Nigeria.
- TPD Cymru'n cymhwyso ar gyfer Cwpan y Byd FIFA mewn 64 mlynedd.
6 Mehefin - Boris Johnson yn ennill pleidlais fewnol o hyder.
14 Mehefin - Canada a Denmarc yn cyntyno ar ffin ar Ynys Hans, gan ddodd ag anghydfod tiriogaethol hirdymor i ben.
21 Mehefin - Streic reilffordd fwyaf y Deyrnas Unedig ers 1989.
22 Mehefin - Daeargryn maint 6.3 yn taro Affganistan, gan ladd 1,463 o bobl.
24 Mehefin - Goruchaf Lys yr Unol Daleithiau yn gwrthdroi dyfarniad erthyliad "Roe v. Wade".
28 Mehefin
- Nicola Sturgeon yn datgelu cynllyniau am ail refferendwm annibyniaeth yn yr Alban.
- Data cyfrifiad 2021 yn dangos bod poblogaeth Cymru yn 3,107,500.
30 Mehefin - Bongbong Marcos yn dod yn Arlywydd y Philipinau.

Gorffennaf

7 Gorffennaf - Boris Johnson yn cyhoeddi ei ymddiswyddiad fel Prif Weinidog y DU.
11 Gorffennaf - Jamie Wallis, AS San Steffan, yn euog o fethu â stopio ac adrodd am ddamwain, gan adael ei gar mewn safle peryglus, ond ei glirio o yrru heb ofal a sylw dyladwy. Dirwy o £2,500 a'i wahardd rhag gyrru am chwe mis.^[18]
17 Gorffennaf - Rhybudd ambr am dywydd eithriadol o boeth yn cael ei gyhoeddi ar gyfer rhannau o Gymru.^[19]

Awst

30 Awst - Marwolaeth Mikhail Gorbachev.

Medi

6 Medi - Liz Truss yn dod yn Brif Weinidog y DU.^[20]
8 Medi - Marwolaeth Elisabeth II o Loegr yng Nghastell Balmoral; Siarl III yn dod yn frenin y DU.
11 Medi - Etholiad cyffredinol Sweden.
19 Medi - Angladd Brenhines Elisabeth II o Loegr.
25 Medi - Etholiad cyffredinol yr Eidal.

Hydref

20 Hydref - Liz Truss yn cyhoeddi ei hymddiswyddiad fel Prif Weinidog y DU.^[21]

Tachwedd

6 Tachwedd–20 Tachwedd – Cynhadledd Newid Hinsawdd y Cenhedloedd Unedig 2022 (COP27)^[22]
13 Tachwedd – Ffrwydrad bom yng nghanol Istanbul, gan ladd 8 o bobol.
15 Tachwedd – Cyrch ar Wlad Pwyl, 2022^[23]
21 Tachwedd – Tîm pêl-droed cenedlaethol Cymru'n chwarae yn erbyn Unol Daleithiau America yn eu gêm gyntaf yng Nghwpan y Byd FIFA 2022.

Remove ads

Marwolaethau

Ionawr

2 Ionawr - Richard Leakey, 77, paleoanthropolegydd a gwleidydd^[24]
6 Ionawr
- Peter Bogdanovich, 82, cyfarwyddwr ffilm^[25]
- Sidney Poitier, 94, actor, cyfarwyddwr, actifydd a diplomydd^[26]
9 Ionawr
- Maria Ewing, 71, soprano^[27]
- Bob Saget, 65, actor a digrifwr
12 Ionawr - Ronnie Spector, 78, cantores^[28]
14 Ionawr - Alice von Hildebrand, 98, gwyddonydd
17 Ionawr - Yvette Mimieux, 80, actores^[29]
20 Ionawr - Meat Loaf, 74, actor a chanwr roc^[30]
21 Ionawr - Felicia Donceanu, 90, arlunydd a chyfansoddwraig
22 Ionawr - Ellen Laan, 59, gwyddonydd
25 Ionawr
- Wyn Calvin, 96, actor a digrifwr^[31]
- Barry Cryer, 86, comediwr
- Wim Jansen, 75, chwaraewr a rheolwr pêl-droed
28 Ionawr - Guy Laporte, 69, chwaraewr rygbi'r undeb
30 Ionawr - Geoffrey Ashe, 98, hanesydd^[32]

Mai

1 Mai - Ivica Osim, 80, pel-droediwr
9 Mai - Inge Viett, 78, awdures a derfysgwraig
10 Mai - Leonid Kravchuk, 88, Arlywydd Wcráin
11 Mai - Shireen Abu Akleh, 51, newyddiadurwraig
13 Mai - Teresa Berganza, 89, mezzo-soprano
15 Mai - Kay Mellor, 71, actores a sgriptiwraig
17 Mai - Vangelis, 79, cyfansoddwr
21 Mai - Rosemary Radford Ruether, 85, gwyddonydd
22 Mai - Dervla Murphy, 90, seiclwraig
26 Mai
- Dyfrig Evans, 43, actor a cherddor
- Ray Liotta, 67, actor

Mehefin

8 Mehefin
- Aurora Altisent i Balmas, 93, arlunydd
- Bruce Kent, 92, actifydd heddwch
- Fonesig Paula Rego, 87, arlunydd
12 Mehefin
- Phil Bennett, 73, chwaraewr rygbi'r undeb
- Cen Llwyd, 70, bardd ac ymgyrchydd
17 Mehefin
- Marlenka Stupica, 94, arlunydd
- Nicole Tomczak-Jaegermann, 77, mathemategydd
26 Mehefin - Margaret Keane, 94, arlunydd
28 Mehefin - Fonesig Deborah James, 40, ymgyrchydd canser
29 Mehefin - Sonny Barger, 82, beiciwr modur, awdur ac actor
30 Mehefin - Indulata Sukla, 78, mathemategydd

Gorffennaf

2 Gorffennaf - Peter Brook, 97, cyfarwyddwr theatr
6 Gorffennaf - James Caan, 82, actor
8 Gorffennaf
- Shinzo Abe, 67, gwleidydd, Prif Weinidog Japan
- Larry Storch, 99, actor
12 Gorffennaf - Joan Lingard, 90, nofelydd
13 Gorffennaf - Chris Stuart, 73, newyddiadurwr
14 Gorffennaf
- Erica Pedretti, 92, arlunydd
- Ivana Trump, 73, model a dyn busnes
24 Gorffennaf - David Warner, 80, actor
25 Gorffennaf - David Trimble, 77, gwleidydd o Ogledd Iwerddon
26 Gorffennaf
- James Lovelock, 103, gwyddonydd
- Charles Ward, cyn-sylfaenydd y Stiwdios Rockfield
27 Gorffennaf - Bernard Cribbins, 93, actor
28 Gorffennaf - Pauline Bewick, 86, arlunydd
30 Gorffennaf - Nichelle Nichols, 89, actores
31 Gorffennaf - Ayman al-Zawahiri, 71, arweinydd Al-Qaeda

Awst

5 Awst
- Judith Durham, 79, cantores^[44]
- Issey Miyake, 84, dylunydd ffasiwn^[45]
- Aled Owen, 88, pel-droediwr^[46]
8 Awst - Fonesig Olivia Newton-John, 73, actores a chantores^[47]
9 Awst - Raymond Briggs, 88, cartwnydd ac awdur^[48]
12 Awst - Wolfgang Petersen, 81, cyfarwyddwr ffilm^[49]
14 Awst - Anne Heche, 53, actores
24 Awst - Ken Jones, 81, chwaraewr rygbi'r undeb^[50]
29 Awst - Mick Bates, 74, gwleidydd^[51]
30 Awst - Mikhail Gorbachev, 91, arweinydd yr Undeb Sofietaidd^[52]

Medi

1 Medi - Barbara Ehrenreich, 81, awdures
2 Medi - Frank Drake, 92, astroffisegwr
5 Medi - Eva Zeller, 99, bardd a nofelydd
8 Medi
- Elisabeth II, 96, brenhines y Deyrnas Unedig a Realmau'r Gymanwlad
- Mavis Nicholson, 91, awdures a darlledwraig
13 Medi - Jean-Luc Godard, 91, cyfarwyddwr ffilm
14 Medi - Irene Papas, 96, actores
15 Medi - Eddie Butler, 65, chwaraewr a sylwebydd rygbi'r undeb
22 Medi - Fonesig Hilary Mantel, 70, nofelydd
23 Medi - Louise Fletcher, 88, actores
28 Medi - Coolio, 59, actor, rapiwr a chanwr

Hydref

3 Hydref - Ian Hamilton, 97, bargyfreithiwr ac ymgyrchydd Annibyniaeth yr Alban
4 Hydref - Loretta Lynn, 90, cantores gwlad
11 Hydref - Fonesig Angela Lansbury, 96, actores^[53]
14 Hydref - Robbie Coltrane, 72, actor
17 Hydref - Fonesig Carmen Callil, 84, cyhoeddwraig, awdures a beirniad
21 Hydref - Masato Kudo, 32, pel-droediwr
28 Hydref - Jerry Lee Lewis, 87, canwr Americanaidd^[54]

Tachwedd

11 Tachwedd - Sven-Bertil Taube, 87, canwr ac actor Swedaidd^[55]

Remove ads

Y celfyddydau

Llyfrau

Gweler hefyd Llenyddiaeth yn 2022

Ffilm

Save the Cinema, yn serennu Jonathan Pryce

Teledu

Bois 58^[56]
Cewri Cwpan y Byd^[56]
Dal y Mellt^[57]
Gogglebocs Cymru^[58]
Y Golau/The Light in The Hall, starring Joanna Scanlan, Alexandra Roach and Iwan Rheon^[59]

Cerddoriaeth

Albymau

Adwaith – Bato Mato^[60]
Cate Le Bon - ^[61]
Stereophonics - ^[62]

Eisteddfod Genedlaethol (Tregaron)

Gwobrau Nobel

Ffiseg: Alain Aspect, John Clauser ac Anton Zeilinger^[66]
Cemeg: Carolyn Bertozzi, Morten P. Meldal a Karl Barry Sharpless
Meddygaeth: Svante Pääbo^[67]
Llenyddiaeth: Annie Ernaux^[68]
Economeg: Ben Bernanke, Douglas Diamond a Philip H. Dybvig^[69]
Heddwch: Ales Bialiatski, Canolfan Hawliau Sifil (Wcráin) a Memorial^[70]

Cyfeiriadau

Loading content...

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads