Jimmy Carter

39ain Arlywydd yr Unol Daleithiau rhwng 1977 a 1981 oedd James Earl "Jimmy" Carter, Jr. (1 Hydref 1924 – 29 Rhagfyr 2024).^[1] Yn 2002 enillodd Wobr Heddwch Nobel am ei waith dros hawliau dynol.

yr Arlywydd James Earl Carter, Jr.
39ain Arlywydd yr Unol Daleithiau
Cyfnod yn y swydd 20 Ionawr 1977 – 20 Ionawr 1981
Is-Arlywydd(ion)	Walter Mondale
Rhagflaenydd	Gerald Ford
Olynydd	Ronald Reagan
Geni	1 Hydref 1924 Plains, Georgia, UDA
Marw	29 Rhagfyr 2024(2024-12-29) (100 oed)
Plaid wleidyddol	Democratwr
Priod	Rosalynn Carter
Llofnod

Cafodd Carter ei eni yn nhalaith Georgia. Bu farw yn ei dref enedigol, Plains.^[2] Enillodd Carter Gwobr Heddwch Nobel yn 2002.^[1]

Perthynas â Chymru

Roedd Jimmy Carter yn hoff iawn o waith Dylan Thomas a gwnaeth sawl ymweliad â Chymru. Ym Mehefin 1986, daeth ar wyliau i Dregaron, a mynd i bysgota gyda’r arbenigwr pysgota, Moc Morgan a’i fab Hywel.^[3]. Ym 1995, daeth Carter i Abertawe i agor Canolfan Dylan Thomas, ac yn ddiweddarach defnyddiwyd ei lais mewn taith glyweled yn man geni Thomas.^[4]

Llyfryddiaeth

Ymhlith y llyfrau a gyhoeddodd y mae Palestine: Peace Not Apartheid.

Bywyd personol

Roedd yn briod a Rosalynn am 77 mlynedd cyn ei marwolaeth yn Nhachwedd 2023. Bu farw yntau yn 100 mlwydd oed ar 29 Rhagfyr 2024. Roedd ganddynt bedwar o blant.^[5] Dywedodd ei fab Chip bod Jimmy Carter yn arwr i bawb sy'n gwerthfawrogi heddwch.^[2] Dywedodd Eluned Morgan, Prif Weinidog Cymru, bod Carter yn “ddyn rhyfeddol”.