Kos

Ynys Roegaidd yw Kos neu Cos (Groeg: Κως; Twrceg: İstanköy; Eidaleg: Coo; Stanchio gynt yn Saesneg), a leolir yn y Dodecanese, yn ymyl Gwlff Cos. Mae'n mesur 40 wrth 8 km, ac yn gorwedd 4 km oddi ar arfordir Bodrum (yr Halicarnassos hynafol), Twrci. Poblogaeth: 30,500. Roedd yn enwog yn yr Henfyd fel man enedigol Hippocrates.

Kos

Math	ynys
Prifddinas	Kos
Poblogaeth	33,387
Cylchfa amser	UTC+2, UTC+03:00
Gefeilldref/i	Châtenay-Malabry
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	Dodecanese
Lleoliad	Môr Aegeaidd
Sir	Bwrdeistref Kos
Gwlad	Gwlad Groeg
Arwynebedd	290.3 km²
Uwch y môr	846 metr
Gerllaw	Môr Aegeaidd
Cyfesurynnau	36.8153°N 27.1103°E
Cod post	853 xx
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Gweddillion yr agora yn nhref Kos

Planwydden Hippocrates

Hanes

Cafodd yr ynys ei choloneiddio gan y Cariaid yn gynnar iawn. Fe'i goresgynnwyd gan y Doriaid yn y 11eg ganrif CC ac ymunodd â Chynghrair Delios. Dwywaith yn ystod y rhyfeloedd rhwng y Groegwyr a'r Persiaaid fe'i meddianwyd ond i gael ei rhyddhau yn ddiweddarach. Yn 366 CC codwyd tref Kos ei hun, ac yn fuan wedyn daeth yr ynys yn rhan o'r Ymerodraeth Rufeinig ac ar ôl hynny yr Ymerodraeth Fysantaidd.

Am gyfnod cafodd ei meddiannu gan Fenis a'i gwerthu i'r Ysbytwyr o Rhodes. Yna am 440 mlynedd bu'n rhan o Ymerodraeth yr Otomaniaid. Cafodd ei throsglwyddo i'r Eidal yn 1912. Ar ôl cyfnod byr ym meddiant yr Almaenwyr yn yr Ail Ryfel Byd, a'r Deyrnas Unedig ar ôl hynny, fe'i ildiwyd i Wlad Groeg yn 1947.

Hippocrates

Credir i Hippocrates, "Tad Meddygaeth", gael ei eni yn Kos. Yng nghanol y dref ceir coeden hynafol a elwir Planwydden Hippocrates; dywedir ei bod yn dynodi safle hen deml. Mae Kos yn gartref i'r Sefydliad Hippocratig Rhyngwladol a'r Amgueddfa Hippoctratig a gysegir i'r ffisegydd enwog. Ger y Sefydliad mae adfeilion Asklepeion, lle hyfforddwyd Hippocrates gan Herodicus, yn ôl traddodiad.