Nitrogen

Nwy di-liw yw nitrogen. Mae'n elfen gemegol yn y tabl cyfnodol a chaiff ei gynrychioli gan y symbol N a'r rhif atomig 7. Mae nitrogen yn nwy cyffredin iawn, ac yn ffurfio rhan sylweddol o'r atmosffer (78% o aer sych).

Nitrogen
Nitrogen mewn cynhwysydd
Symbol	N
Rhif	7
Dwysedd	1.2506 kg m-3

Nitrogen

Enghraifft o:	elfen gemegol, atmophile element
Math	diatomic nonmetal, Anfetel
Màs	14.007 ±0.001 uned Dalton
Dyddiad darganfod	1772
Symbol	N
Rhif atomig	7
Trefn yr electronnau	1s² 2s² 2p³, [He] 2s² 2p³
Electronegatifedd	3
Cyflwr ocsidiad	3
Rhan o	Elfen cyfnod 2, Elfen Grŵp 15, hexazine
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Ffurf elfennol

Mae nitrogen yn bodoli ar ffurf nwy o foleciwlau deuatomig, N₂ ar TGS (pwynt berwi -196 C). Mae'r rhain yn anadweithiol iawn, gan bod ganddynt bond triphlyg rhyngddynt. Mae angen llawer o ynni i'w dorri, sy'n gweud ynni actifadu unrhyw adwaith yn uchel iawn.

Y gylchred nitrogen

Cynrychiolaeth sgematig o lif y cyfansoddion nitrogen trwy'r tir

Prif: Cylchred nitrogen

Y gylchred nitrogen (o'r gair 'cylch') yw'r gylched bioddaeargemegol pan gaiff y nwy nitrogen ei drawsnewid i wahanol ffurfiau sy'n ddefnyddiol mewn prosesau cemegol. Gall y trawsnewid hwn ddigwydd mewn prosesau ffisegol a biolegol.

• Mewn organebau byw, defnyddiwyd nitrogen i wneud proteinau.
• Mae'r aer yn 79% nitrogen.
• Ni all anifeiliaid a phlanhigion ddefnyddio nitrogen sydd ar ffurf nwy.
• Er mwyn i blanhigion ddefnyddio nitrogen, mae angen troi'r nwy yn nitradau.

Gweler hefyd

• Bond hydrogen