Ynysfor Chagos

Grŵp o saith atol yng Nghefnfor India yw Ynysfor Chagos sy'n cynnwys mwy na 60 o ynysoedd.

Ynysfor Chagos

Ynysfor Chagos Archipel des Chagos
Math	ynysfor, tiriogaeth ddadleuol
Prifddinas	Diego Garcia
Poblogaeth	3,000
Sefydlwyd	ynysoedd dadleuol (yn ôl y DU); eiddo Mautitius, yn ôl cyfraith ryngwladol.
Cylchfa amser	UTC+06:00
Daearyddiaeth
Sir	Tiriogaeth Brydeinig Cefnfor India
Gwlad	Mauritius
Arwynebedd	63.2 km²
Gerllaw	Cefnfor India
Cyfesurynnau	6.28°S 72.08°E
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Yn swyddogol yn rhan o Diriogaeth Brydeinig Cefnfor India, roedd y Chagos yn gartref i'r Chagosiaid, pobl sy'n siarad Bourbonnais Creole, am fwy na chanrif a hanner nes i'r Deyrnas Unedig ei hel allan rhwng 1967 ac 1973 i adael yr Unol Daleithiau adeiladu orsaf filwrol ar Diego Garcia, yr ynys fwyaf. Ers 1971, dim ond atol Diego Garcia sydd â phobl arno, a dim ond phersonél a staff yr orsaf filwrol yn unig.

Mae dadl am sofraniaeth ynysfor Chagos rhwng y DU a Mauritius. Torrodd y Deyrnas Unedig yr ynysfor allan o diriogaeth Mauritius yn 1965, dair blynedd cyn i'r wlad ennill annibyniaeth yn 1968.^[1][2]

Ar 25 Chwefror 2019, dyfarnodd y Llys Cyfiawnder Rhyngwladol y dylai'r Deyrnas Unedig ildio perchnogaeth yr ynysfor. Gwrthododd Llywodraeth y Deyrnas Unedig unrhyw awdurdod i'r llys benderfynu ar y materion hyn.^[3][4]