Wuglikowy dioksid
From Wikipedia, the free encyclopedia
Wuglikowy dioksid (CO2) jo bźezbarwny, njewónjaty płun, kótaryž jo śěšy ako powětš. Rozžydnjony, wón mócnje se wuwarjujo a nachylnje śopłotu z wokolina wuśěgujo, tak až nastawa běły wuglikowodioksidowy sněg (druge mě: suchy lod). Toś ten suchy lod se wuwarjujo bźez roztajanja (sublimuje), togodla wón jo dobra chłoźeńska a konserwěrowańska maśizna.
Wón se rozpušća we wóźe k wuglikowej kisalinje (H2CO3). Wón se wužywa za wuglikowodioksidowe napoje, kótarymž wuglikowa kisalina da kisałkojty słod.
Dokulaž wuglikowy dioksid jo śěšy ako kislik, wón ma nachylnosć wutłocowaś kislik z jamach a twóriś płunowe jazory. Togodla jo móžne dušyś w takich městach, na pś. studnje abo sila.
Wuglikowy dioksid jo głowny wobstatk powětša, z něźi 0,038% pó wolumenje. Wón jo wažny dokulaž wón se wužywa wót rostlinow za fotosyntezu. Mimo togo wón jo bazowy akter pśi rostlinarnjowym efekśe a togodla se procuju wót rozdźělnych instancow pómjeńšowaś jogo emisiju do atmosfery za cas slědnych lětźasetkow (na kóncu 20. lětstotka a zachopjeńk 21. lětstotka).