Pólska
kraj w srjejźnej Europje From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Pólska jo kraj w srjejźnej Europje. Oficielna rěc w Pólskej jo pólšćina.
Remove ads
Geografija
Pólska granicujo z Nimskeju na pódwjacorje, Českeju a Słowakskeju na pódpołdnju, z Ukrainu na krotkem zajtšu, z Běłoruskeju na dłujkem zajtšu, z Rusojskeju (Kaliningradski wobcerk), Litawskeju (z kotaryž ma nejkrotše granice) a Baltiskim mórjom na pódpołnocy. Nejwuše městno jo góra Rysy w górach Tatry (2499 m nad normalneju nulu), a nejniše Żuławy Wiślane (1,8 m pód normalneju nulu).
Města
Nejwětše města su (30. junija 2014):
- Waršawa - 1 729 119 wobydlarjow
- Łódź - 708 554 wobydlarjow
- Krakow - 759 800 wobydlarjow
- Wrocław - 633 105 wobydlarjow
- Poznań - 546 829 wobydlarjow
- Gdańsk - 461 935 wobydlarjow
- Szczecin - 408 105 wobydlarjow
- Bydgoszcz - 358 614 wobydlarjow
- Lublin - 343 144 wobydlarjow
- Katowice - 303 314 wobydlarjow
- Białystok - 295 401 wobydlarjow
- Gdynia - 247 792 wobydlarjow
- Częstochowa - 231 527 wobydlarjow
- Radom - 217 834 wobydlarjow
- Sosnowiec - 210 249 wobydlarjow
- Toruń - 203 148 wobydlarjow
Rozrědowanje
Pólska źěli se na wójwodstwa, kótarež źěle se na powiaty (wokrejsy), kótarež źěle se na gmejny. Wójwodstwem kněže se wojewoda a krajny sejm. Wót 1999 jo w Pólskej 16 wójwodstwow.
Wót 1975 do 1998 jo w Pólskej było 49 wójwodstwow. To jo teke telefoniske cony byli, dla togo něnto su w Pólskej 49 telefoniske cony.
Remove ads
Politika
Prezident Pólskej jo Karol Nawrocki, ministaŕski prezident jo Donald Tusk (Platforma Obywatelska). 10. apryla 2010 prezident Lech Kaczyński jo zemrěł we lětadłowej katastrofje w Smoleńsku.
W źinsajšnem parlamenśe, wót 15. oktobra 2023, su strony: Platforma Obywatelska, Prawo i Sprawiedliwość, Sojusz Lewicy Demokratycznej, Polskie Stronnictwo Ludowe, Konfederacja.
Stawizny
Zachopjeńk Pólskej jo z kněžaŕstwom Mieszka I. był. W lěśe 966 jo dupjenje Pólskej było. Prědny kral Pólskej jo był w 1025 Bolesław Chrobry. Wón jo zebrał Łužycu wót Nimskej w lěśe 1002, kótaraž wóstała pśi Pólskej do lěta 1031.
Wót 1385 jo Pólska z Litawskej uniju stwóriła. Unija ta jo teke "Rzeczpospolita Obojga Narodów" ("Republika Dweju Narodowu") pomjenjowana była.
Aristokratija w Pólskej (szlachta) w běgu casa jo wjele pšaw dostała. Wót XV lětstotka jo źěłał w Pólskej parlament (Sejm). Wót lěta 1573 wše krale Pólskej su byli wuběrane wót aristokratiji, njejo źěłał princip slěda trona w dynastiji. Njejo było móžne aristokrata bźez wusuda suda popajźiś.
W 1697-1706 a 1709-1763 Pólska a Sakska twóriły uniju. W lěśe 1795 jo Pólska pśestała eksistěrowaś a zemje Pólskej su Pšuska, Rusojska a Awstriska wzeli. Pólska jo njewótwisnosć slědk dostała pó prědnej swětowej wójnje.
W cas drugeje swětoweje wójny jo Pólska 5.600.000 luźi (16% populaciji z 1939) zgubiła.
W lětach 1945-1989 Pólska běšo komunistiska Pólska Republika Ludowa (pól. Polska Rzeczpospolita Ludowa, PRL). Wót 1999 jo Pólska w NATO a wót 1. maja 2004 jo Pólska w Europskej uniji.
Galerija
.jpg)
Nožki
Wótkaze
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads