Αγκριτζέντο

Το Αγκριτζέντο (ιταλ. Agrigento, προφέρεται: [agɾiˈʤɛnːto] ( ακούστε); αρχ. ελλ. Ἀκράγας; λατ. Agrigentum; σικ. Girgenti) είναι πόλη στη νότια ακτή της Σικελίας στην Ιταλία, πρωτεύουσα της ομώνυμης ιταλικής επαρχίας του Ακράγαντα. Το ιστορικό κέντρο της πόλης ανήκει στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Στην αρχαιότητα ήταν γνωστό ως "Ἀκράγας", μια από τις επιφανέστερες πόλεις στη Μεγάλη Ελλάδα. Ο πληθυσμός του Ακράγαντα εκτιμάται πριν από το 406 π.Χ. σε αριθμούς της τάξης των 200.000 - 800.000 κατοίκων.^{[5][6][7][8][9]}

Αγκριτζέντο
Σημαία Έμβλημα
Αγκριτζέντο
Χώρα	Ιταλία[1]
Διοικητική υπαγωγή	Free municipal consortium of Agrigento
Ίδρυση	580 π.Χ.[2]
Προστάτης	Gerland of Agrigento
Έκταση	245,32 km²[3]
Υψόμετρο	230 μέτρα
Πληθυσμός	55.512 (1  Ιανουαρίου 2023)[4]
Ταχ. κωδ.	92100
Τηλ. κωδ.	0922
Ζώνη ώρας	UTC+01:00 (επίσημη ώρα) UTC+02:00 (θερινή ώρα)
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Αρχαιότητα

Τετράδραχμο του Ακράγαντα, 465-446 π.Χ.

Ο Ακράγαντας ιδρύθηκε σε ένα οροπέδιο που βλέπει στη θάλασσα με δύο γειτονικούς ποταμούς και μια κορυφογραμμή που έχει τον ρόλο της φυσικής οχύρωσης. Οι αρχαίοι Έλληνες έποικοι ήρθαν από τη Γέλα (582 π.Χ.- 580 π.Χ.) και έδωσαν στον νέο οικισμό το όνομα "Ἀκράγας" από τον ομώνυμο γειτονικό ποταμό. Η πόλη εξελίχτηκε ταχύτητα και έγινε από τις κορυφαίες πόλεις της Μεγάλης Ελλάδας. Τον 6ο αιώνα π.Χ. έφτασε στην κορυφή της ακμής του όταν κυβέρνησαν οι τύραννοι Φάλαρις, για 16 χρόνια, και Θήρων ο Ακραγαντίνος, όταν δε ανατράπηκε ο γιος του Θήρωνος Θρασυδαίος του Ακράγαντα ανακηρύχτηκε δημοκρατία. Ο πληθυσμός της πόλης έφτασε εκείνη την εποχή στους 100.000 - 200.000 κατοίκους.^[10][11] Εδώ γεννήθηκε ο Εμπεδοκλής, σημαντικός προσωκρατικός φιλόσοφος.

Η πόλη παρέμεινε ουδέτερη στη σύγκρουση ανάμεσα στην Αρχαία Αθήνα και τις Συρακούσες αλλά τελικά καταστράφηκε από την Καρχηδόνα (406 π.Χ.). Ο Ακράγαντας δεν ανέκτησε ποτέ την περασμένη ισχύ του, πέρασε μονάχα μια περίοδο ακμής όταν κυβέρνησε ο Κορίνθιος στρατηγός Τιμολέων (4ος αιώνας π.Χ.), ο οποίος την επανίδρυσε με αποίκους από την Ελέα. Ο Φιντίας του Ακράγαντα έγινε τύραννος και ίδρυσε στο ακρωτήριο Εκνόμο μια νέα πόλη που της έδωσε το όνομα "Φιντιάδα" τη σημερινή Λικάτα (282 π.Χ.), ισοπέδωσε τη Γέλα και μετέφερε τους κατοίκους στη νέα πόλη (280 π.Χ.).

Ρωμαϊκή αυτοκρατορία

Όταν ξέσπασε ο Α΄ Καρχηδονιακός Πόλεμος η πόλη διεκδικήθηκε από τη Ρωμαϊκή Δημοκρατία και την Καρχηδόνα. Οι Ρωμαίοι πολιόρκησαν τον Ακράγαντα (262 π.Χ.) και τον κατέλαβαν αφού νίκησαν μια δύναμη Καρχηδονίων (261 π.Χ.), ύστερα δε πούλησαν ολόκληρο τον πληθυσμό της πόλης ως δούλους. Οι Καρχηδόνιοι ανακατέλαβαν προσωρινά την πόλη (255 π.Χ.), αλλά στην τελική ειρήνη που υπεγράφη ανάμεσα στις δύο πόλεις ο Ακράγαντας παραχωρήθηκε στη Ρώμη. Ο Ακράγαντας είχε σημαντικές απώλειες όταν ξέσπασε ο Β΄ Καρχηδονιακός Πόλεμος (218 π.Χ. - 201 π.Χ.) αφού τόσο η Ρώμη όσο και η Καρχηδόνα προσπαθούσαν να τον ελέγξουν. Οι Ρωμαίοι τον κατέλαβαν οριστικά (210 π.Χ.) τον μετονόμασαν σε "Agrigentum" και πέρασε μεγάλη περίοδο ευημερίας για πολλούς αιώνες. Όταν πέθανε ο Ιούλιος Καίσαρ (44 π.Χ.), οι κάτοικοι του έλαβαν τον τίτλο του Ρωμαίου πολίτη.

Μεσαίωνας

Όταν έπεσε η Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία την πόλη κατέκτησαν οι Βάνδαλοι, οι Οστρογότθοι και τελικά πέρασε στη Βυζαντινή αυτοκρατορία. Την περίοδο αυτή οι κάτοικοι εγκατέλειψαν τα χαμηλότερα τμήματα της πόλης και εγκαταστάθηκαν στην Ακρόπολη, με πιθανότερη αιτία να γλυτώσουν από τις επιδρομές που έκαναν εκείνη την εποχή οι Σαρακηνοί. Οι Άραβες κατέκτησαν τελικά την πόλη (828) και της έδωσαν το όνομα "Τζερτζέντ" στα Αραβικά. Όταν κατέκτησαν την πόλη οι Νορμανδοί άλλαξαν το Αραβικό όνομα της Τζερτζέντ σε "Τζιρτζέντι".^[12] Ο Ρογήρος Α΄ της Σικελίας τοποθέτησε Λατίνο επίσκοπο (1087), οι Νορμανδοί έκτισαν επιπλέον το "κάστρο του Ακριτζέντο" για να ελέγξουν την περιοχή. Ο πληθυσμός παρουσίασε πτώση σε ολόκληρο τον Μεσαίωνα, αλλά η πόλη επέζησε μέχρι τον 18ο αιώνα.

Ιταλική ενοποίηση

Με την "Εκστρατεία των Χιλίων" του Τζουζέπε Γκαριμπάλντι στη Σικελία, το Αγκριτζέντο τον υποστήριξε με τις υπόλοιπες σικελικές πόλεις, στη συνέχεια συμμετείχε στην Ιταλική ενοποίηση (1860).^[13][14] Ο Μπενίτο Μουσολίνι με διάταγμα (12 Ιουλίου 1927) εισήγαγε την τελική σημερινή ιταλική της ονομασία.^[15][16] Η απόφαση αυτή προκάλεσε πολλές αντιδράσεις επειδή πολλοί την εξέλαβαν ως σύμβολο του φασισμού. Με εισήγηση του περίφημου συγγραφέα Αντρέα Καμιλλέρι που καταγόταν από το Αγκριτζέντο το ιστορικό κέντρο της πόλης πήρε το όνομα "Τζιρτζέντι" (2016). ^[17] Η πόλη γνώρισε μεγάλες καταστροφές από βομβαρδισμούς όταν ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Ο θεατρικός συγγραφέας Λουίτζι Πιραντέλλο κατάγεται από τον Ακράγαντα, γεννημένος στη γειτονιά "Χάος".

Φωτογραφίες

Ναός της Ήρας στον Ακράγαντα. Ναός της Ήρας στον Ακράγαντα.   Σύγχρονη άποψη του Αγκριτζέντο από την Κοιλάδα των Ναών. Σύγχρονη άποψη του Αγκριτζέντο από την Κοιλάδα των Ναών.

Δείτε επίσης

• Ναός της Ομόνοιας (Ακράγαντας)

Παραπομπές

1. (Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά) archINFORM. 8422. Ανακτήθηκε στις 6  Αυγούστου 2018.
2. gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k3355015p/f46.item.texteImage. σελ. 30.
3. «Superficie di Comuni Province e Regioni italiane al 9 ottobre 2011». Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής της Ιταλίας. Ανακτήθηκε στις 16  Μαρτίου 2019.
4. demo.istat.it?l=it.
5. Hooke, N. (1818). The Roman history, from the building of Rome to the ruin of the commonwealth... New ed. Printed for F.C. and J. Rivington. σ. 17
6. Lempriere, J. (1842). A Classical Dictionary: Containing a Full Account of All the Proper Names Mentioned in Ancient Authors, with Tables of Coins, Weights, and Measures, in Use Among the Greeks and Romans. To which is Now Prefixed, a Chronological Table. T. Allman. σ. 26
7. Royal Institution of Great Britain (1828). Quarterly Journal of Science, Literature, and the Arts. James Eastburn. σ. 98
8. Maynard, J. (2005). The Light of Alexandria. Lulu Enterprises Incorporated. σ. 35
9. Rollin, C.; Bell, J. (1870). The ancient history of the Egyptians, Carthaginians, Assyrians, Babylonians, Medes and Persians, Grecians and Macedonians: including a history of the arts and sciences of the ancients. Harper & Brothers. σ. 286
10. Ring, Trudy; Salkin, Robert M.; Boda, Sharon La (1 January 1994). "International Dictionary of Historic Places: Southern Europe"
11. Hornblower, Simon (6 January 2005). "A Commentary on Thucydides: Books IV-V.24"
12. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019.
13. https://www.britannica.com/event/Expedition-of-the-Thousand
14. https://www.economist.com/europe/1999/12/23/garibaldi-and-the-1000
15. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Οκτωβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019.
16. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Οκτωβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2019.
17. https://www.corriere.it/cronache/16_aprile_27/agrigento-ritorno-passato-sindaco-si-chiamera-girgenti-ma-solo-centro-storico-f5904060-0ca8-11e6-a4db-66a817deaada.shtml?refresh_ce-cp

Πηγές

• Hooke, N. (1818). The Roman history, from the building of Rome to the ruin of the commonwealth... New ed. Printed for F.C. and J. Rivington.
• Hornblower, Simon (6 January 2005). "A Commentary on Thucydides: Books IV-V.24"
• Lempriere, J. (1842). A Classical Dictionary: Containing a Full Account of All the Proper Names Mentioned in Ancient Authors, with Tables of Coins, Weights, and Measures, in Use Among the Greeks and Romans. To which is Now Prefixed, a Chronological Table. T. Allman.
• Maynard, J. (2005). The Light of Alexandria. Lulu Enterprises Incorporated.
• Ring, Trudy; Salkin, Robert M.; Boda, Sharon La (1 January 1994). "International Dictionary of Historic Places: Southern Europe"
• Rollin, C.; Bell, J. (1870). The ancient history of the Egyptians, Carthaginians, Assyrians, Babylonians, Medes and Persians, Grecians and Macedonians: including a history of the arts and sciences of the ancients. Harper & Brothers.
• Royal Institution of Great Britain (1828). Quarterly Journal of Science, Literature, and the Arts. James Eastburn.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

wiktionary logo

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:   Αγκριτζέντο

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Αγκριτζέντο

WikiVoyage logo

Στο Wikivoyage υπάρχει ταξιδιωτικός οδηγός σχετικός με το λήμμα:    Αγκριτζέντο

• Η ιστορία του Αγκριτζέντο
• Η εκστρατεία των Χιλίων του Γκαριμπάλντι