Βασιλικόν ύδωρ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Βασιλικόν ύδωρ (συχνά αναφέρεται και ως βασιλικό ύδωρ, ή βασιλικό νερό, στα Λατινικά aqua regia) ονομάζεται το διάλυμα υδροχλωρικού οξέος (HCl) και νιτρικού οξέος (HNO3), σε γραμμομοριακή αναλογία 3:1, δηλ. 3 μέρη HCl (συγκέντρωσης περίπου 12 Μ) προς 1 μέρος HNO3 (συγκέντρωσης περίπου 15,8 Μ).
Βασιλικόν ύδωρ | |||
---|---|---|---|
Γενικά | |||
Όνομα IUPAC | υδροχλωρικό νιτρικό οξύ | ||
Άλλες ονομασίες | Άκουα Ρέτζια | ||
Χημικά αναγνωριστικά | |||
Μοριακή μάζα | 172.386 g/mol | ||
Αριθμός CAS | 8007-56-5 | ||
SMILES | [N+](=O)(O)[O-].Cl | ||
PubChem CID | 90477010 | ||
Φυσικές ιδιότητες | |||
Σημείο τήξης | −42 °C (−44 °F; 231 K) | ||
Σημείο βρασμού | 108 °C (226 °F; 381 K) | ||
Πυκνότητα | 1.01–1.21 g/cm3 | ||
Διαλυτότητα στο νερό | πλήρως αναμείξιμο | ||
Χημικές ιδιότητες | |||
Επικινδυνότητα | |||
Κίνδυνοι κατά NFPA 704 | |||
Άλλοι κίνδυνοι | Πολύ επικίνδυνο αν αποθηκευτεί σε κλειστό δοχείο, κίνδυνος έκρηξης. Διασπάται σε χλώριο και οξείδια του αζώτου. Μπορεί να αντιδράσει βίαια με το νερό. | ||
Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa). |
Το βασιλικό ύδωρ είναι διάλυμα επικίνδυνο, εξαιρετικά διαβρωτικό[1], ατμίζον με κιτρινωπό, ή κιτρινοκοκκινωπό χρώμα. Ονομάστηκε έτσι εξαιτίας της ιδιότητάς του να διαλύει ακόμα και τα ευγενή μέταλλα, όπως ο χρυσός (Au) και ο λευκόχρυσος (Pt) και εν μέρει το ρόδιο (Rh). Εντούτοις ορισμένα μέταλλα όπως το ταντάλιο (Ta), το ιρίδιο (Ir)[2], το όσμιο (Os), το τιτάνιο (Ti) και μερικά ακόμα δεν προσβάλλονται. Επίσης δεν προσβάλλεται, χωρίς να είναι μέταλλο, το πολυτετραφθοροαιθυλένιο, γνωστό ως τεφλόν (teflon).[3] Πολύ πρόσφατα, Βέλγοι χημικοί δημιούργησαν ένα νέο διάλυμα που επίσης μπορεί να διαλύσει ευγενή μέταλλα, όπως τον χρυσό, τον λευκόχρυσο και το παλλάδιο.[4]
Το βασιλικό ύδωρ κατά Lefort (Lefort aqua regia) είναι ένα μικτό διάλυμα πυκνού υδροχλωρικού και νιτρικού οξέος, με ακριβώς αντίστροφη αναλογία, ήτοι, 1:3. Έχει κι αυτό οξειδωτική δράση που γίνεται εντονότερη με την προσθήκη σταγόνων βρωμίου ή μικρής ποσότητας χλωρικού καλίου (KClO3). Χρησιμοποιείται κυρίως για την ποσοτική οξείδωση των θειούχων ιόντων (S2-) προς θειϊκά (SO42-).