Γονότυπος
Γενετική ιδιοσυστασία αλληλoμόρφων γονιδίων σε ένα κύτταρο ή έναν οργανισμό για ένα συγκεκριμένο γνώρισμα. / From Wikipedia, the free encyclopedia
Ο γονότυπος ενός οργανισμού είναι το πλήρες σύνολο του γενετικού υλικού του.[1] Ωστόσο, ο όρος χρησιμοποιείται συχνά για να αναφέρεται σε ένα μόνο γονίδιο ή σε ένα σύνολο γονιδίων, όπως ο γονότυπος για το χρώμα των ματιών. Τα γονίδια καθορίζουν εν μέρει τα παρατηρήσιμα χαρακτηριστικά ενός οργανισμού (τον φαινότυπό του, όπως το χρώμα των μαλλιών, το ύψος κ.λπ.[2].
Παράδειγμα ενός χαρακτηριστικού που προσδιορίζεται από έναν γονότυπο είναι το χρώμα του πετάλου σε ένα φυτό αρακά. Η συλλογή όλων των γενετικών δυνατοτήτων για ένα μόνο χαρακτηριστικό ονομάζεται αλληλόμορφα. Δύο αλληλόμορφα για το χρώμα του ανθόφυλλου είναι βιολετί και λευκό.[3]
Ο γονότυπος είναι ένας από τους τρεις παράγοντες που καθορίζουν τον φαινότυπο. Οι άλλοι δύο είναι οι περιβαλλοντικοί (μη κληρονομικοί) και οι επιγενετικοί (κληρονομικοί) παράγοντες. Δεν φαίνονται ή δεν ενεργούν όλα τα άτομα με τον ίδιο γονότυπο με τον ίδιο τρόπο επειδή η εμφάνιση και η συμπεριφορά τροποποιούνται από περιβαλλοντικές και αναπτυσσόμενες συνθήκες. Ομοίως, δεν έχουν όλοι οι οργανισμοί που μοιάζουν κατ' ανάγκη τον ίδιο γονότυπο. Κάποιος συνήθως αναφέρεται στον γονότυπο ενός ατόμου σε σχέση με ένα συγκεκριμένο γονίδιο ενδιαφέροντος και στον συνδυασμό αλληλομόρφων που φέρει το άτομο (ομόζυγος, ετερόζυγος).[4] Οι γονότυποι συχνά συμβολίζονται με γράμματα, για παράδειγμα Bb, όπου το B σημαίνει ένα αλληλόμορφο και b ένα άλλο.
Σωματικές μεταλλάξεις που αποκτώνται παρά κληρονομούνται, όπως είναι οι καρκίνοι, δεν αποτελούν μέρος του γονότυπου του ατόμου. Ως εκ τούτου, οι επιστήμονες και οι ιατροί αναφέρονται μερικές φορές στον γονότυπο ενός συγκεκριμένου καρκίνου, δηλαδή της νόσου ως διαφορετικής από τους ασθενείς.
Ο όρος γονότυπος επινοήθηκε από τον δανέζο βοτανολόγο Wilhelm Johannsen το 1903.[5]