From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Δατούρα είναι γένος που περιλαμβάνει εννέα είδη τοξικών ανθοφόρων φυτών. Ανήκει στην οικογένεια Στρυχνοειδή (Solanaceae).[1] Συναντάται με την κοινή ονομασία Διαβολόχορτο. Τα είδη του γένους δατούρα είναι ιθαγενή σε άνυδρες, εύκρατες και υποτροπικές περιοχές της Βορείου Αμερικής, πέριξ του Μεξικού.
Δατούρα | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Datura wrightii | ||||||||||||||
Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Όλα τα είδη του γένους δατούρα είναι δηλητηριώδη και δυνητικά ψυχοτρόπα. Ειδικότερα, οι σπόροι και τα άνθη τους μπορούν να προκαλέσουν υποαερισμό, καρδιακή αρρυθμία, πυρετό, ντελίριο, παραισθήσεις, ψύχωση και μπορούν να οδηγήσουν στον θάνατο σε περίπτωση κατάποσης. Χάρη στις ιδιότητες τους έχουν χρησιμοποιηθεί ιστορικά, από διάφορους πολιτισμούς, ως δηλητήριο και παραισθησιογόνο. Παραδοσιακά, η χρήση του φυτού έχει συνδεθεί στον δυτικό πολιτισμό με την μαγεία και το κυνήγι μαγισσών.[2][3] Συγκεκριμένα είδη έχουν χρησιμοποιηθεί τελετουργικά, ως ενθεογόνα από ορισμένες ομάδες ιθαγενών.[4] Επίσης ορισμένα είδη έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες.
Το όνομα δατούρα προέρχεται από τη σανσκριτική λέξη धतूरा (dhatūra) που σημαίνει αγκαθωτό μήλο.[5]
Τα είδη του γένους δατούρα είναι ποώδη μονοετή (με ορισμένα είδη να ζουν δύο με τρία έτη) φυτά που μπορούν να φτάσουν σε ύψος τα δύο μέτρα. Τα φύλλα τους είναι βελοειδή, με μήκος 10–20 cm και πλάτος 5–18 cm. Η φυλλοταξία είναι δίστοιχη και η άκρη των φύλλων είναι αγκαθωτή. Τα άνθη τους είναι τρομπετοειδή, μήκους 5–20 cm και πλάτους 4–12 cm στο στόμιο τους. Το χρώμα τους ποικίλλει από λευκό σε κίτρινο, ροζ και ανοιχτό μωβ. Ο καρπός τους είναι μια αγκαθωτή κάψα, μήκους 4–10 cm και πλάτους 2–6 cm. Όταν ωριμάσει σχίζεται και απελευθερώνει τους πολυάριθμους σπόρους του φυτού.
Εικόνα | Διωνυμική ονομασία | Κατανομή |
---|---|---|
Datura arenicola Gentry ex Bye & Luna | Μπάχα Καλιφόρνια Σουρ, Μεξικό. | |
D. ceratocaula Jacq. | Μεξικό. | |
D. discolor Bernh. (syn. D. kymatocarpa, D. reburra) | Έρημος Σονόρα | |
D. ferox L. | Νοτιοανατολική Κίνα | |
D. innoxia Mill. | Νοτιοδυτικές Ηνωμένες Πολιτείες, Κεντρική και Νότια Αμερική (παγκόσμια κατανομή ως ζιζάνιο) | |
D. leichhardtii F.Muell. ex Benth. (syn. D. pruinosa) | Μεξικό και Γουατεμάλα | |
D. metel L. | Ασία, Αφρική | |
D. quercifolia Kunth | Μεξικό και Νοτιοδυτικές Ηνωμένες Πολιτείες | |
D. stramonium L. (syn. D. inermis, D. bernhardii) | Κεντρική Αμερική ((παγκόσμια κατανομή ως ζιζάνιο) | |
D. wrightii Regel | Νοτιοδυτική Βόρεια Αμερική. | |
Τα είδη του φυτού καλλιεργούνται για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες. Η ατροπίνη και η σκοπολαμίνη (δύο ουσίες οι οποίες βρίσκονται σε πολύ υψηλές συγκεντρώσεις στο φυτό) είναι μουσκαρινικοί ανταγωνιστές οι οποίοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία της νόσου του Πάρκινσον και των ασθενειών κίνησης, επίσης μπορούν να αναστείλλουν τη παρασυμπαθητική διέγερση του ουροποιητικού συστήματος, του αναπνευστικού συστήματος, του γαστρεντερικού σωλήνα, της καρδιάς και των οφθαλμών.[6]
Οι σπόροι του εξάγονται από την αγκαθωτή κάψα και σπείρονται ετησίως. Με την κατάλληλη φροντίδα το φυτό μπορεί να επιβιώσει τον χειμώνα. Φύεται σε γλάστρες ή στο έδαφος. Απαιτεί ζεστή, ηλιόλουστη θέση και καλά στραγγιζόμενο έδαφος. Τα φυτά είναι ευάλωτα σε μύκητες που μολύνουν το ριζικό σύστημα τους, οπότε βιολογικά λιπάσματα που έχουν παραχθεί με αναερόβιες μεθόδους, όπως αναερόβια κομποστοποιημένη οργανική ύλη και κοπριά πρέπει να αποφεύγονται.
Όλα τα φυτά του γένους δατούρα περιέχουν αλκαλοειδή, όπως η σκοπολαμίνη και η ατροπίνη, με τη μεγαλύτερη συγκέντρωσή τους να συναντάται στους σπόρους, τα άνθη και τη ρίζα. Χάρη σε αυτές τις ουσίες έχει χρησιμοποιηθεί εδώ και αιώνες ως δηλητήριο από διάφορους πολιτισμούς.[7] Η τοξικότητα του φυτού εξαρτάται από την ηλικία του, το έδαφος στο οποίο φύεται και τις κλιματικές συνθήκες. Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν παρατηρηθεί αρκετά περιστατικά, όπου έφηβοι στις Ηνωμένες Πολιτείες πέθαναν ή νόσησαν σοβαρά ύστερα από κατανάλωση φυτών του γένους δατούρα.[8][9] [10][11][12] Τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στη δηλητηρίαση από ατροπίνη.[13][14]Σε χώρες της Ευρώπης και στην Ινδία, τα φυτά του γένους δατούρα έχουν χρησιμοποιηθεί εκτεταμένα ως δηλητήριο για φόνο ή αυτοκτονία. Από το 1950 έως το 1965, το Κρατικό Χημικό Εργαστήριο της Ινδίας, στην Άγκρα διαπίστωσε ότι 2.778 θάνατοι προκλήθηκαν από την κατανάλωση του φυτού.[15]
Οι τοξίνες του φυτού μπορούν να καταποθούν ακούσια, με την κατανάλωση μελιού που παράχθηκε από το νέκταρ του φυτού.[16] Σε ορισμένα κράτη η αγορά, χρήση και καλλιέργεια των φυτών του γένους δατούρα είναι παράνομη.[15]
Εξαιτίας της αντιχολινεργικής τους δράσης (παρεμπόδιση του νευροδιαβιβαστή ακετυλοχολίνη), η κατάποση των φυτών του γένους δατούρα προκαλούν ντελίριο, πυρετό, ταχυκαρδία, βίαιη συμπεριφορά και έντονη μυδρίαση (διαστολή της κόρης του οφθαλμού) με αποτέλεσμα φωτοφοβία που μπορεί να διαρκέσει για αρκετές ημέρες. Άλλες παρενέργειες που παρατηρούνται λιγότερο συχνά είναι η μυική δυσκαμψία, επίσχεση ούρων, παράλυση, σύγχυση και αμνησία.[17]
Τα φυτά του γένους δατούρα θεωρούνται παραισθησιογόνα. Σύμφωνα με τον Κρίστιαν Ρετς «μια μικρή δόση έχει θεραπευτικές και φαρμακευτικές ιδιότητες, μια μεσαία δόση έχει αφροδισιακές ιδιότητες και μια μεγάλη δόση χρησιμοποιείται για σαμανικούς σκοπούς». Επίσης χρησιμοποιείται στο Αϊτινό βουντού ως υλικό ενός παραισθησιογόνου φίλτρου. Άτομα που έχουν καταναλώσει το συγκεκριμένο φίλτρο αποτελούν τη βάση του μύθου των ζόμπι. Άλλες φυλές που χρησιμοποιούσαν τις παραισθησιογόνες ιδιότητες του φυτού στις τελετές τους ήταν οι ιθαγενείς Ναβάχο [18][19] και οι Αζτέκοι.[20]
Τα άτομα που έχουν καταναλώσει μέρη του φυτού παρουσιάζουν ανήσυχη συμπεριφορά και σύγχυση, οπότε είναι απαραίτητη η διακομιδή τους σε νοσοκομείο. Εκεί πραγματοποιείται πλύση στομάχου και χορήγηση ενεργού άνθρακα, ώστε να μειωθεί η απορρόφηση των τοξινών από το στομάχι. Στη συνέχεια χορηγούνται βενζοδιαζεπίνες για να καταπολεμήσουν το ντελίριο και εάν χρειαστεί, δίνεται επιπλέον οξυγόνο και ορός. Τα συμπτώματα υποχωρούν 24-36 ώρες μετά την κατάποση του φυτού.
Τα φυτά του γένους δατούρα, ιδιαίτερα το στραμώνιο μαζί με άλλα τοξικά φυτά, όπως η μπελαντόνα, το γερούλι και ο μανδραγόρας πιστεύονταν ότι χρησιμοποιούνταν από τις μάγισσες στα φίλτρα τους.[21]
Στην Ινδία, το είδος Datura metel είχε χρησιμοποιηθεί ως δηλητήριο και αφροδισιακό. Από την αρχαιότητα αποτελεί συστατικό της παραδοσιακής ιατρικής Αγιούρ Βέντα. Εμφανίζεται συχνά στις τελετουργικές προσευχές στους θεούς Σίβα και Γκανέσα.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.