Θεόληπτος Β΄

Ο Θεόληπτος Β΄ ήταν Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως από τις 27 Φεβρουαρίου 1585^[1] έως τον Απρίλιο του 1587.

Θεόληπτος Β΄
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	16ος αιώνας Οθωμανική Αυτοκρατορία
Θρησκεία	Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ιερέας
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως
δεδομένα

Ήταν ανιψιός του Πατριάρχη Μητροφάνη Γ΄. Αναφέρεται ως ευφυής^[2], σεβάσμιος, μεγαλοπρεπής και γνώστης της τουρκικής γλώσσας^[3]. Διετέλεσε Μητροπολίτης Φιλιππουπόλεως και, αν και ευεργετήθηκε από τον Πατριάρχη Ιερεμία τον Β΄, εντούτοις συνωμότησε εναντίον του, συνεργαζόμενος με τον Παχώμιο. Όταν ο Παχώμιος καθαιρέθηκε από Σύνοδο, η ίδια εξέλεξε τον Θεόληπτο Πατριάρχη στη θέση του^[3]. Ενθρονίστηκε από τους Πατριάρχες Αλεξανδρείας και Αντιοχείας.

Ενώ έλειπε στη Μολδαβία και τη Βλαχία για συγκέντρωση χρημάτων, ο Νικηφόρος, διάκονος του εξόριστου Πατριάρχη Ιερεμία και τοποτηρητής του Θρόνου από τον Μάιο του 1586, κατόρθωσε να τον εκθρονίσει στις 29 Απριλίου 1587^[2]. Ο Ιερεμίας επανήλθε στον Θρόνο και με Συνοδική απόφαση συγχώρησε τον Θεόληπτο και τον έστειλε στην Ιβηρία^[3], με σκοπό τη συγκέντρωση χρημάτων για το υπερχρεωμένο εκκλησιαστικό ταμείο. Είναι ασαφές αν ο Ιερεμίας επανήλθε στον Θρόνο το 1586 και ως Πατριάρχης εξουσιοδότησε τον Θεόληπτο να συνεχίσει την περιοδεία του, ή ο Θεόληπτος συνέχισε να είναι Πατριάρχης και παραιτήθηκε αργότερα υπέρ του Ιερεμία. Γνωρίζουμε πάντως ότι το 1587 εξέδωσε σιγίλιο υπέρ της Μονής Σουμελά, άγνωστο αν το εξέδωσε νομίμως ή παρανόμως.

Τέλος, γνωρίζουμε ότι συμφιλιώθηκε με τον Ιερεμία Β'^[4], στον οποίο τελικά παρέδωσε τον Θρόνο, και συλλειτούργησε με αυτόν το 1590. Κατόπιν αυτού, αγνοείται τόσο η τύχη του, όσο και ο χρόνος του θανάτου του.

Ήταν ο τελευταίος Πατριάρχης που είχε ως έδρα τη Μονή Παμμακαρίστου^[5], η οποία μετατράπηκε σε τζαμί το 1586. Το Πατριαρχείο μεταφέρθηκε κατόπιν στη φτωχική εκκλησία της Θεοτόκου στο Βλαχ-Σεράι, όπου παρέμεινε έντεκα χρόνια, έως το 1597.

Παραπομπές

1. Σάθας 1870, σελ. 144.
2. Μέρτζιος, Κωνσταντίνος Δ (1951). «Πατριαρχικά, ήτοι ανέκδοτοι πληροφορίαι σχετικαί προς τους Πατριάρχας Κωνσταντινουπόλεως από του 1556-1702». Πραγματείαι της Ακαδημίας Αθηνών 15 (4): 18. https://digitallibrary.academyofathens.gr/archive/item/10758?lang=el. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2023.
3. Μανουήλ Γεδεών, σελ. 528.
4. Gudzi︠a︡k, Borys (2001). Crisis and reform : the Kyivan Metropolitanate, the Patriarchate of Constantinople, and the genesis of the Union of Brest. Cambridge, Mass.: Ukrainian Research Institute, Harvard University. σελ. 31, 39. ISBN 0-916458-92-X.
5. Μανουήλ Γεδεών, σελ. 529.

Πηγές

• Γεδεών, Μανουήλ (1885). Πατριαρχικοί Πίνακες: Ειδήσεις ιστορικαί βιογραφικαί περί των Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως: από Ανδρέου του Πρωτοκλήτου μέχρις Ιωακείμ Γ' του από Θεσσαλονίκης, 36-1884. Κωνσταντινούπολη: Lorenz & Keil.
• Προκόπιος Τσιμάνης (1981). Από υψηλή σκοπιά οι Πατριάρχαι Κωνσταντινουπόλεως, τόμ. Α΄. σελίδες 167–168.
• Σάθας, Κ. Ν. (1870). Βιογραφικόν σχεδίασμα περί του Πατριάρχου Ιερεμίου Β' : (1572-1594). Αθήνα: Τυπογραφείον Α. Κτενά και Σ. Οικονόμου.

Περαιτέρω ανάγνωση

• Αγορίτσας, Δημήτριος (2017). «Συνοδικό γράμμα του οικουμενικού πατριάρχη Θεολήπτου Β΄ (1586)». Τρικαλινά 37. https://www.academia.edu/35747837/%CE%A3%CF%85%CE%BD%CE%BF%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CE%B3%CF%81%CE%AC%CE%BC%CE%BC%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D_%CF%80%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%AC%CF%81%CF%87%CE%B7_%CE%98%CE%B5%CE%BF%CE%BB%CE%AE%CF%80%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%92_1586_Synodal_Letter_issued_by_the_Ecumenical_Patriarch_Theoleptos_II_1586_in_favour_of_the_Monastery_of_Christ_Saviour_Great_Meteoron_pdf. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021.

τίτλοι της Ορθόδοξης Εκκλησίας
Προκάτοχος Αρσένιος	Μητροπολίτης Φιλιππουπόλεως 1580-1585	Διάδοχος Θεοφάνης
Προκάτοχος Παχώμιος Β΄	Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως 1585-1587	Διάδοχος Ιερεμίας Β΄