Ιάπυγες

Οι Ιάπυγες (Iapyges) ήταν αρχαίος λαός που κατοικούσε στη νότια Ιταλία, στη σημερινή Απουλία, πριν αφομοιωθεί από τους Ρωμαίους.

Κατά μία εκδοχή, οι Ιάπυγες ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στην Ιταλία από την Ιλλυρία.^[1] Κατά την εκδοχή του Ηροδότου, προέρχονται από την Κρήτη, ως απόγονοι Κρητών στρατιωτών του Μίνωα που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή μετά από τρικυμία που κατέστρεψε τα πλοία τους^[2]. Το όνομα Ιάπυγες δόθηκε από τους Έλληνες αρχαίους συγγραφείς και ανέφεραν σχετικά τον μύθο του Ιάπυγα θεωρώντας τον ιδρυτή και επώνυμο των Ιαπύγων. Οι Ρωμαίους συγγραφείς τους αποκαλούσαν Απουλίους, Σαλεντίνους ή Καλαβρούς.

Ιστορία

Οι περισσότεροι ιστορικοί μελέτησαν τις αρχαίες πηγές και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι Ιάπυγες ήταν Ιλλυριοί και μετανάστευσαν από τα δυτικά Βαλκάνια στις αρχές της 1ης χιλιετίας π.Χ.^[3] Οι Ιάπυγες εγκατέλειψαν τις ακτές της Αδριατικής για την Ιταλία τον 11ο αιώνα π.Χ., ανέπτυξαν έναν διαφορετικό πολιτισμό στην Απουλία σε σχέση με τους προηγούμενους προϊστορικούς λαούς.^[4][5] Τα τρία βασικότερα φύλλα των Ιάπυγων ήταν οι Δαύνιοι, οι Μεσσάπιοι και οι Πευκέτιοι, στην αρχή ήταν κοινός λαός αλλά από τον 8ο αιώνα π.Χ. οι τρεις λαοί ανέπτυξαν μια διαφορετικότητα.^[4] Οι επαφές ανάμεσα στους Μεσσάπιους και την Μεγάλη Ελλάδα ξεκίνησαν όταν άποικοι από την Αρχαία Σπάρτη ίδρυσαν στην περιοχή τους την αποικία Τάραντας σε θέση που υπήρχε ο Μυκηναϊκός οικισμός Άνξα με σημαντικό ρόλο στην συνέχεια.^[6] Οι Ιάπυγες παρέμειναν γενικά απομονωμένοι από τις υπόλοιπες Ελληνικές πόλεις με εξαίρεση τον Τάραντα που βρισκόταν στην περιοχή τους, μετά τον 6ο αιώνα π.Χ, εξελληνίστηκαν με την επίδραση του Τάραντα.^[4][7] Οι σχέσεις των Ιάπυγων με τους Ταραντίνους σταδιακά χειροτέρεψαν, στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. ξέσπασε μεταξύ τους πόλεμος.^[4] Οι Ταραντίνοι νίκησαν στην αρχή δυο φορές αλλά κατόπιν συνετρίβησαν, οι Ιάπυγες ανέτρεψαν το ολιγαρχικό καθεστώς και επέβαλαν την δημοκρατία. Οι σχέσεις παρέμειναν ψυχρές για μισό αιώνα, στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. αποκαταστάθηκαν, τον 4ο αιώνα π.Χ. εξελληνίστηκαν και οι Δαύνοι.^[4] Η Ρωμαϊκή κατάκτηση των Ιάπυγων ξεκίνησε τον 4ο αιώνα π.Χ., άνοιξε τον δρόμο για να κατακτήσουν οι Ρωμαίοι ολόκληρη την Ιταλική χερσόνησο όταν ξεκίνησαν οι Σαμνίτικοι πόλεμοι και υπέταξαν τους Σαμνίτες.^[8] Τον 3ο αιώνα π.Χ. είχαν δημιουργήσει την Λουκερία (314 π.Χ.) και την Βενόζα (291 π.Χ.) δύο αποικίες στρατηγικής σημασίας ανάμεσα στους Σαμνίτες και τους Ιάπυγες.^[9]

Κοινωνία

Τα πρώτα χρόνια οι Ιάπυγες ζούσαν σε μικρές διάσπαρτες καλύβες με σημαντική διαφορές με το οικιστικό σύστημα που χρησιμοποιούσαν οι υπόλοιπες Ελληνορωμαϊκές πόλεις. Οι κάτοικοι συγκεντρωνόντουσαν μαζί μόνο στις γιορτές, στις θρησκευτικές τελετές και για την προστασία στις εξωτερικές επιθέσεις.^[4] Σταδιακά συγκεντρώθηκαν σε μεγαλύτερες κοινότητες, απέκτησαν διοίκηση, οικοδόμησαν τείχη και έκοψαν νομίσματα, αστικοποιήθηκαν και απέκτησαν πολιτική αυτονομία.^[10][11] Ο Θουκυδίδης γράφει ότι στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. οι κοινότητες των Ιάπυγων έγιναν πανίσχυρες, στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. ήταν οχυρωμένες πόλεις-κράτη.^[12][13][14] Μερικές από τις βορινότερες πόλεις κατείχαν σημαντικές εκτάσεις.^[13] Οι Άρποι που ήταν η μεγαλύτερη εγκατάσταση στην Ιαπυγία την Εποχή του Σιδήρου και το Κανύσιον που βρισκόταν κατά μήκος του ποταμού Οφάντο από την ακτή της Βενόζα ήταν μάλλον οι μεγαλύτερες ηγεμονικές δυνάμεις.^[15] Η μετατροπή των κοινοτήτων των Ιάπυγων σε αστικές υπό την μορφή της πόλης-κράτους οδήγησε σε πολέμους με στόχο την προστασία της πόλης από τους γείτονες Ιάπυγες και τους εξωτερικούς εχθρούς.^[13]

Παραπομπές

1. Atlas of Classical History R. Talbert,ISBN 0415034639,1989,Page 3,"... Magna Graetia) as well as Sicily; from Illyrians, known as Iapyges, who settled first in the heel of Italy and then spread north; and from Gauls, Celtic-speaking invaders from beyond the ..."
2. Herodotus, The Histories,7.170.1,"and made this their dwelling place, accordingly changing from Cretans to Messapians of Iapygia,"
3. Boardman & Sollberger 1982, σσ. 839–840; Mallory & Adams 1997, σ. 278; Salvemini & Massafra 2005, σσ. 7–16; Matzinger 2017, σ. 1790
4. Salvemini & Massafra 2005, σσ. 7–16
5. Boardman & Sollberger 1982, σσ. 229, 231
6. Pallottino 1992, σ. 50
7. Graham 1982, σσ. 112–113
8. Fronda 2006, σσ. 397-399
9. Fronda 2006, σ. 397
10. Small 2014, σσ. 20–21
11. Fronda 2006, σ. 409
12. Small 2014, σ. 23
13. Fronda 2006, σ. 411
14. Small 2014, σ. 22
15. Fronda 2006, σ. 410

Πηγές

• Adams, James N. (2003). Bilingualism and the Latin Language. Cambridge University Press.
• Boardman, John; Sollberger, E. (1982). J. Boardman; I. E. S. Edwards; N. G. L. Hammond; E. Sollberger (eds.). The Cambridge Ancient History: The Prehistory of the Balkans; and the Middle East and the Aegean world, tenth to eighth centuries B.C. Vol. III (part 1) (2 ed.). Cambridge University Press.
• De Simone, Carlo (2017). "Messapic". In Klein, Jared; Joseph, Brian; Fritz, Matthias (eds.). Handbook of Comparative and Historical Indo-European Linguistics. Vol. 3. Walter de Gruyter.
• Fortson, Benjamin W. (2004). Indo-European Language and Culture. Blackwell Publishing.
• Fronda, Michael P. (2006). "Livy 9.20 and Early Roman Imperialism in Apulia". Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte. 55 (4): 397–417.
• Graham, A. J. (1982). "The Colonial Expansion of Greece". In John Boardman; N. G. L. Hammond (eds.). The Cambridge Ancient History: The Expansion of the Greek World, Eighth to Sixth Centuries B.C. Vol. III (part 3) (2 ed.). Cambridge University Press.
• Gruen, Erich S. (2005). Cultural borrowings and ethnic appropriations in antiquity. F. Steiner.
• Krahe, Hans (1946). "Die illyrische Namengebung, 3. Götternamen" (PDF). Würzburger Jahrbücher f. D. Altertumswissenschaft (in German). 1 (Heft 2): 199–204. S2CID 54995190. Archived from the original (PDF) on 2019-03-07.
• Lamboley, Jean-Luc (1996). Recherches sur les Messapiens, IVe-IIe siècle avant J.-C. Bibliothèque des Écoles françaises d'Athènes et de Rome.
• Lamboley, Jean-Luc (2000). "Les cultes de l'Adriatique méridionale à l'époque républicaine". In Christiane, Delplace (ed.). Les cultes polythéistes dans l'Adriatique romaine (in French). Ausonius Éditions.
• Mallory, James P.; Adams, Douglas Q. (1997). Encyclopedia of Indo-European Culture. London: Routledge.
• Marchesini, Simona (2009). Le lingue frammentarie dell'Italia antica: manuale per lo studio delle lingue preromane (in Italian). U. Hoepli.
• Matzinger, Joachim (2017). "The Lexicon of Albanian". In Klein, Jared; Joseph, Brian; Fritz, Matthias (eds.). Handbook of Comparative and Historical Indo-European Linguistics. Vol. 3. Walter de Gruyter.
• McInerney, Jeremy (2014). A Companion to Ethnicity in the Ancient Mediterranean. John Wiley & Sons.
• Pallottino, Massimo (1992). "The Beliefs and Rites of the Apulians, an Indigenous People of Southeastern Italy". In Bonnefoy, Yves (ed.). Roman and European Mythologies. University of Chicago Press.
• Salvemini, Biagio; Massafra, Angelo, eds. (2005). Storia della Puglia. Dalle origini al Seicento (in Italian). Vol. 1. Laterza.
• Small, Alastair (2014). "Pots, Peoples and Places in Fourth-Century B.C.E. Apulia". In Carpenter, T. H.; Lynch, K. M.; Robinson, E. G. D. (eds.). The Italic People of Ancient Apulia: New Evidence from Pottery for Workshops, Markets, and Customs. Cambridge University Press.
• F. W. Walbank; A. E. Astin; M. W. Frederiksen; R. M. Ogilvie, eds. (1989). "Rome and Italy in the Early Third Century". The Cambridge Ancient History: The Rise of Rome to 220 B.C. Vol. VII (part 2) (2 ed.). Cambridge University Press.
• West, Morris L. (2007). Indo-European Poetry and Myth. Oxford University Press.
• Wilkes, J. J. (1992). The Illyrians. Oxford, United Kingdom: Blackwell Publishing.