Ιερά Μητρόπολις Περγάμου

Η Ιερά Μητρόπολις Περγάμου είναι πρώην επαρχία του Οικουμενικού Πατριαρχείου και σήμερα έδρα τιτουλάριου Μητροπολίτη του, δεδομένου ότι δεν υπάρχει πλέον ορθόδοξος πληθυσμός στην Πέργαμο της Μικράς Ασίας.

Μητροπολίτης Περγάμου ήταν από τις 22 Ιουνίου 1986 μέχρι τις 2 Φεβρουαρίου 2023 που απεβίωσε, ο Ιωάννης Ζηζιούλας, γνωστός ορθόδοξος θεολόγος. Ο πλήρης τίτλος του επισκόπου είναι «Ο Περγάμου και Αδραμυττίου, υπέρτιμος και έξαρχος κόλπου Αδραμυττηνού^[1]».

Ιστορικά στοιχεία

Η Μητρόπολη Περγάμου δημιουργήθηκε από αναβάθμιση της Επισκοπής Περγάμου, μιας από τις παλαιότερες χριστιανικές επισκοπές (αναφέρεται στην Αποκάλυψη του Ιωάννη).

Λειτούργησε ως Μητρόπολη κατά τα ύστερα βυζαντινά χρόνια, τον 13ο - αρχές 14ου αιώνα, οπότε η ως τότε επισκοπή Περγάμου αποσπάστηκε από την Μητρόπολη Εφέσου και αναβαθμίστηκε σε «Μητρόπολη Περγάμου». Λόγω της τουρκικής κατάκτησης κατά τη δεκαετία 1310-1320, υπήρξε μείωση του χριστιανικού στοιχείου και έτσι καταργήθηκε το 1387^[2], υπαγόμενη ξανά στην Μητρόπολη Εφέσου, μια από τις μεγαλύτερες μητροπόλεις της Μικράς Ασίας, μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα^[3][4][5]

Δημιουργήθηκε ξανά στις 19 Φεβρουαρίου 1922 με απόσπαση από την Μητρόπολη Εφέσου. Μετά την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας το 1923 δεν έμεινε καθόλου Ορθόδοξος πληθυσμός στα εδάφη της Μητρόπολης.

Επισκοπικός κατάλογος

Όνομα	Έτη	Σημειώσεις
Επίσκοποι
Γαίος [2][6]	? - 70	ο πρώτος επίσκοπος
Αντίπας	70 – 92	άγιος
Θεόδοτος[2]	3ος αιώνας
Κάρπος[2]	3ος αιώνας	μάρτυρας της εκκλησίας
Ευσέβιος[2]	4ος αιώνας	πήρε μέρος στην Σύνοδο της Σαρδικής
Δρακόντιος [2]	4ος αιώνας	Διάδοχος του Ευσέβιου
Βαρλάμειος ή Βαρλάαμος [2]	4ος αιώνας
Φίλιππος[2][7]	5ος αιώνας
Ευτρόπιος[2][8]	5ος αιώνας
Ιωάννης [2]
Θεόδωρος [2]
Βασίλειος[2][9]		πήρε μέρος στην Πρώτη Σύνοδο της Εφέσου
Γεώργιος	9ος-10ος αιώνας[10]
Ανδρέας	9ος-10ος αιώνας[10]
Πόθος	10ος αιώνας[11]
Λέων	10ος-11ος αιώνας[11]
Μητροπολίτες
Μεθόδοτος [2]
Γεώργιος[2]	~ 1256[12]
Αρσένιος[2]	~ 1315[lower-greek 1]
Τιτουλάριοι Μητροπολίτες
Αλέξανδρος (Δηλανάς)	19 Φεβρουαρίου 1922 – 9 Οκτωβρίου 1924	από Ανέων, κατόπιν Ζιχνών
Αδαμάντιος (Κασαπίδης)	9 Οκτωβρίου 1943 – 25 Νοεμβρίου 1958 †
Ιωάννης (Ζηζιούλας)	22 Ιουνίου 1986[14] – 2 Φεβρουαρίου 2023 †

Υποσημειώσεις και παραπομπές

Υποσημειώσεις

1. Συνυπογράφει συνοδική απόφαση επί Πατριάρχου Ιωάννου ΙΓ'^[13]

Παραπομπές

1. Kiminas 2009, σελ. 80.
2. Γεωργίου Χονδρονίκη, Ιστορίαι Περγάμου Αρχειοθετήθηκε 2023-01-25 στο Wayback Machine., Πέργαμος, 1910
3. Τερεζάκης Γιώργος, «Περγάμου Μητρόπολις (Οθωμανική Περίοδος)», 2005, Encyclopaedia of the Hellenic World, Asia Minor
4. Ιστορία των μητροπόλεων Εφέσου και Ανέων (17ος-20ος αιώνας) , Χαριτίνη Δημητρίου Βουτσά, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεολογική Σχολή, Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας, 2011
5. «Μητρόπολη Περγάμου και Αδραμυττίου». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Νοεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2013.
6. Γεώργιος Λαμπράκης, Οι επτά αστέρες της αποκαλύψεως: ήτοι ιστορία, ερείπια, ..., Τύποις "Κράτους" Θ. Τζαβέλλα, 1909, σελ. 264
7. Collectio Seguierana. Collectio Atheniensis. Collectiones minores, Eduard Schwartz, Johannes Straub · 2012,σε. 113
8. Jean Hardouin, ACTA CONCILIORUM ET EPISTOLAE DECRETALES, AC CONSTITUTIONES ..., Τόμος 2, σελ. 166
9. Γερμανού-Ευρισκόμενα Πάντα, σελ. 205
10. Laurent 1963, σελ. 202.
11. Laurent 1963, σελ. 203.
12. von Miklosich, Franz Ritter· Müller, Joseph (1860). Acta patriarchatus Constantinopolitani 1315-1402 e codibus manu scriptis bibliothecae Palatinae Vindobonensis. Βιέννη: Gerold. σελ. 119.
13. Καλέκα, Μανουήλ (1865). Τα ευρισκόμενα πάντα. Παρίσι: Jacques-Paul Migne. σελ. 1090.
14. Kiminas 2009, σελ. 81.

Πηγές

• Kiminas, Demetrius (2009). The Ecumenical Patriarchate : a history of its Metropolitanates with annotated hierarch catalogs (1st έκδοση). [Rockville, Md.]: Wildside Press. ISBN 978-1434458766.
• Laurent, V. (1963). Le Corpus des sceaux de l' empire Byzantin. V.1 (L'eglise) (στα Γαλλικά). Paris: Centre National de la Recherche Scientifique.