From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Καλέντουλα η φαρμακευτική (Calendula officinalis) (καλέντουλα γλάστρας, κατιφές, κοινή καλέντουλα, καλέντουλα κήπου, Αγγλική καλέντουλα ή Σκωτική καλέντουλα)[2] είναι φυτό του γένους Καλέντουλα από την οικογένεια των Αστεροειδών (Asteraceae). Πιθανόν να είναι εγγενές στη νότια Ευρώπη, αν και η μακρά ιστορία της καλλιέργειας, καθιστά την ακριβή προέλευση του άγνωστη και μπορεί ενδεχομένως να είναι προέλευσης κήπων. Έχει, επίσης, ευρέως εγκλιματισθεί βορειότερα στην Ευρώπη (βόρεια, νότια Αγγλία) και αλλού σε θερμές εύκρατες περιοχές του κόσμου.[2][3][4][5][6][7]
Καλέντουλα η φαρμακευτική >(Calendula officinalis) | ||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Σχέδιο 64 από το βιβλίο «Deutschlands Flora in Abbildungen» (1796). | ||||||||||||||||||
Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
Διώνυμο | ||||||||||||||||||
Καλέντουλα η φαρμακευτική (Calendula officinalis) Κάρολος Λινναίος (L.) | ||||||||||||||||||
Συνώνυμα[1] | ||||||||||||||||||
|
Η Καλέντουλα η φαρμακευτική (Calendula officinalis) είναι ένα βραχύβιο ποώδες αρωματικό, πολυετές (perennial),[Σημ. 1] φυτό το οποίο φθάνει σε ύψος έως και 80 εκ. (31 in), με αραιά χαλαρά διακλαδισμένα ή όρθια στελέχη. Τα φύλλα είναι επιμήκη-λογχοειδή μήκους 5-17 εκ. (2-7 in), χνουδάτα και από τις δύο πλευρές και με περιθώρια ολόκληρα ή περιστασιακά κυματιστά ή ασθενώς οδοντωτά. Οι ταξιανθίες είναι κίτρινες, που αποτελούνται από ένα παχύ ψευδάνθιον ή ανθική κεφαλή διαμέτρου 4-7 εκ. οι οποίες περιβάλλονται από δύο σειρές χνουδάτα βράκτια (ή βράκεια) (bracts)·[Σημ. 2] άγριo, το φυτό έχει ένα ενιαίο δαχτυλίδι από ακτινωτά ανθύλλια (ray florets)[Σημ. 3] γύρω από τον κεντρικό δίσκο ανθυλλίων (disc florets).[Σημ. 4] Οι ανθύλλιοι δίσκοι είναι σωληνοειδής και ερμαφρόδιτοι και γενικά με πιο έντονο πορτοκαλί-κίτρινο χρώμα από το θηλυκό, tridentate, περιφερικά ακτινωτά ανθύλλια. Τα άνθη μπορεί να εμφανιστούν όλο το χρόνο, όπου οι συνθήκες είναι κατάλληλες. Ο καρπός είναι ακανθώδες κυρτό αχαίνιο (achene).[2][3][Σημ. 5]
Η Καλέντουλα η φαρμακευτική (Calendula officinalis) καλλιεργείται ευρέως και μπορεί να καλλιεργηθεί εύκολα σε ηλιόλουστες θέσεις στα περισσότερα είδη των εδαφών. Αν και πολυετές, συνήθως αντιμετωπίζεται ως ετήσιο (annual),[Σημ. 6] ιδιαίτερα σε ψυχρότερες περιοχές όπου η επιβίωση τον χειμώνα είναι πτωχή και σε τοποθεσίες με θερμό καλοκαίρι όπου, επίσης, δεν επιβιώνει.
Οι καλέντουλες θεωρούνται από πολλούς ειδικούς στην κηπουρική, ως ένα από τα πιο εύκολα και πιο ευπροσάρμοστα άνθη που μεγαλώνουν σε έναν κήπο, ειδικά επειδή ανέχονται τα περισσότερα εδάφη. Στα εύκρατα κλίματα, οι σπόροι σπέρνονται την άνοιξη για τους ανθοφόρους οφθαλμούς που διαρκούν όλο το καλοκαίρι και το φθινόπωρο. Σε περιοχές με περιορισμένη χειμερινή παγωνιά, οι σπόροι σπέρνονται το φθινόπωρο, για χρωματισμό κατά τον χειμώνα. Τα φυτά θα μαραθούν στο υποτροπικό καλοκαίρι. Σπόροι θα βλαστήσουν ελεύθερα στις ηλιόλουστες ή μισό-ηλιόλουστες θέσεις, αλλά τα φυτά ευδοκιμούν, αν φυτεύονται σε ηλιόλουστες θέσεις με πλούσια, καλά στραγγιζόμενα εδάφη. Οι κατιφέδες στις γλάστρες, συνήθως ανθίζουν γρήγορα από τον σπόρο (σε λιγότερο από δύο μήνες), σε φωτεινό κίτρινο, χρυσό και πορτοκαλί.
Τα φύλλα είναι σπειροειδώς τοποθετημένα, σε μήκος 5-18 εκατοστών, απλά και ελαφρώς χνουδάτα. Οι ανθικές κεφαλές κυμαίνονται από παστέλ κίτρινο έως βαθύ πορτοκαλί και είναι πλάτους 3-7 εκ., τόσο με ακτινωτά ανθύλλια (ray florets)[Σημ. 7] όσο και με ανθύλλια δίσκου (disc florets). Οι περισσότερες ποικιλίες έχουν ένα πικάντικο άρωμα. Συνιστάται η τακτική περικοπή (αφαίρεση του ξηραμένων ανθοκεφαλών) του φυτού, για να διατηρηθεί η ομαλή παραγωγή ανθέων.
Πολλές καλλιεργητικές ποικιλίες έχουν επιλεγεί για την ποικιλία με τα άνθη, από το ωχρό κίτρινο στο πορτοκαλί-κόκκινο και με τις "διπλές" ανθοκεφαλές (flowerheads) με τα ακτινωτά ανθύλλια να αντικαθιστούν ορισμένα ή όλα τα ανθύλλια των δίσκων. Τα παραδείγματα περιλαμβάνουν το: "Άλφα" (βαθύ πορτοκαλί), "Τζέιν Αρμονία", "Ήλιος Λάμψη" (φωτεινό κίτρινο), "Λεμόνι" (απαλό κίτρινο), "Πορτοκαλής Πρίγκιπας" (πορτοκαλί), "Ινδικός Πρίγκιπας" (σκούρο πορτοκαλί-κόκκινο), "Ροζ Έκπληξη" (διπλό, με το εσωτερικό ανθύλλιο πιο σκούρο από το εξωτερικό ανθύλλιο) και "Chrysantha" (κίτρινο, διπλό). Η "variegata" είναι μια ποικιλία με κίτρινα διαφοροποιημένα φύλλα.[2]
Οι καλέντουλες, χρησιμοποιούνται ως τροφή φυτών από τις προνύμφες ορισμένων ειδών Λεπιδοπτέρων, συμπεριλαμβανομένων των Cabbage Moth, The Gothic, Large Yellow Underwing και Setaceous Hebrew Character.
Οι ανθύλλες της καλέντουλα είναι βρώσιμες. Συχνά χρησιμοποιούνται για να προσθέσουν χρώμα σε σαλάτες ή προστίθεται σε πιάτα ως γαρνιτούρα και αντί για σαφράνι. Τα φύλλα είναι βρώσιμα, αλλά συχνά δεν είναι εύγευστα. Έχουν μια ιστορία χρήσης ως πράσινο σαλατικό και σε σαλάτες.
Τα άνθη χρησιμοποιούνταν στον Αρχαίο Ελληνικό, Ρωμαϊκό, Μέσης Ανατολής και Ινδικό πολιτισμό, ως ένα φαρμακευτικό βότανο, καθώς και ως χρωστική ουσία για τα υφάσματα, τρόφιμα και καλλυντικά.[4] Πολλές από αυτές τις χρήσεις, εξακολουθούν να υφίστανται σήμερα. Επίσης, χρησιμοποιούνται για την παρασκευή ελαίου για την προστασία του δέρματος.
Τα πέταλα (petals)[Σημ. 8] και η γύρη της Καλέντουλα της φαρμακευτικής (Calendula officinalis), περιέχουν τριτερπενοειδείς εστέρες και τα καροτενοειδή flavoxanthin και auroxanthin (αντιοξειδωτικά και η πηγή του κίτρινου-πορτοκαλί χρωματισμού). Τα φύλλα και τα στελέχη περιέχουν άλλα καροτενοειδή, κυρίως λουτεΐνη (80%), ζεαξανθίνη (5%), και βήτα-καροτίνη. Φυτικά εκχυλίσματα είναι επίσης ευρέως χρησιμοποιούμενα από τα καλλυντικά, πιθανώς λόγω της παρουσίας ενώσεων όπως σαπωνίνες, ρητίνες και αιθέρια έλαια.[8]
Τα άνθη του φυτού Calendula officinalis, περιέχουν γλυκοζίτες φλαβονόλης, τριτερπενικές ολιγογλυκοζίτες, oleanane τύπου triterpene γλυκοζίτες σαπωνίνες και λακτόνες γλυκοζίτες.[9][10]
Φαρμακολογικές μελέτες του φυτού, έχουν δείξει ότι τα εκχυλίσματα Καλέντουλας μπορεί να έχουν αντι-ιικές, αντι-γονοτοξικές και αντι-φλεγμονώδεις ιδιότητες in vitro.[11] Σε μία in vitro χημική δοκιμή, το μεθανολικό εκχύλισμα της C. officinalis, εμφάνισε αντιβακτηριακή δραστηριότητα και τα εκχυλίσματα μεθανόλης και αιθανόλης έδειξαν αντιμυκητιακή δράση.[12] Μαζί με τις ιππουρίδες (Ίππουρις η αρουραία (Equisetum arvense)), η καλέντουλα της γλάστρας, είναι από τα λίγα φυτά που θεωρείται στυπτικό, παρά το ότι δεν είναι πλούσιο σε τανίνες.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.